«O’Mighty» – de almachtige Oriskany! Zo noemde de bemanning
het vliegdekschip dat onlangs voor de kust van Florida werd afgezonken. Ooit de trots van de U.S. Navy, nu een paradijs voor duikers.

Tekst en foto: M. Barnette 

Precies 22,5 zeemijl voor de kust van Pensacola in Florida ziet het wateroppervlak er uit zoals altijd: golven, een licht briesje en een stralend blauwe hemel. Uit niets valt op te maken dat zich hier op 17 mei 2006 een indrukwekkend schouwspel heeft afgespeeld.

Springladingen
Om 10.25 uur plaatselijke tijd werd het ­vliegdekschip USS Oriskany door 22 speciaal aangebrachte springladingen op zijn laatste reis naar de bodem van de zee gelanceerd. In niet meer dan 37 minuten zonk de O’Mighty, zoals het oorlogsschip door de bemanningsleden werd genoemd, naar de diepte. In eerste instantie kantelde de stalen reus in een enorme rookwolk naar bakboordzijde, maar uiteindelijk ging het schip met de achtersteven recht vooruit ten onder. Dit was niet voorzien. Na het afzinken werd er dan ook volop gespeculeerd of het vliegdekschip in de gewenste positie (rechtop) of misschien toch op zijn zij een laatste rustplaats had gevonden. Maar een team marineduikers gaf al snel uitsluitsel: het schip lag in de ­gewenste positie op een diepte van 64 meter op de zandbodem.
Een van de eerste gelukkigen die op dit grootste ‘rif’ mochten duiken, was Duiken-auteur Michael Barnette. «Het was echt een unieke ervaring om op de Oriskany te duiken. Er kwam namelijk nog steeds lucht uit het wrak. Als je boven het vliegdekschip hangt, vergeet je gewoon dat het nog een flink aantal meters is voor je daad­werkelijk op de bodem bent. Echt een unieke duik. Die twee uur varen waren absoluut de moeite waard», vertelt Mike. Het schip mag dan wel iets dieper liggen dan oorspronkelijk ­gepland, nog altijd kom je op een diepte van 21 meter al bij de opbouwen van de controletoren. Het vliegdek zelf ligt nu op 41 meter. Diepten die voor ervaren sportduikers haalbaar zijn.

In het hart van het schip
De open hangars en de nog dieper liggende delen van het wrak zijn alleen bereikbaar voor technische duikers. Maar juist de opbouwen die minder diep liggen, zijn het interessantst. Je kunt hier verschillende kanten op en zelfs naar binnen: de bovenkant van de schoorsteen ligt op ongeveer 22 meter diepte.
Als je het oorlogsschip van binnen wilt verkennen, kun je er via het Primaty Flight Control Deck, de verkeerstoren van het vliegdekschip, op een diepte van 25 meter in. Hier werden de vele starts en landingen gecoördineerd. Je kunt ook afdalen naar 31 meter. Daar bevindt zich de Navigation Bridge, waar de koers van de ­Oriskany werd bepaald. Van hieruit kom je ook bij de ­erondergelegen Flag Bridge, het commandocentrum van het schip. Daar, in het hart van het oorlogsschip, voerde de admiraal het bevel over de afzonderlijke toestellen en hun inzet in ­gevechtsformaties.
Om het de duikers niet te moeilijk te maken het wrak binnen te gaan zijn er hier en daar ook openingen in de opbouwen gemaakt. Het vliegdek is voor sportduikers het diepste punt. Als je toch dieper wil, zul je daar eerst een opleiding voor moeten volgen en ervoor moeten zorgen dat je over het juiste materiaal beschikt.
«Echt ongelooflijk! Het is net een echte drop-off als je over het vliegdek bij de rand komt. Als je dieper gaat, kunnen de open hangars je gewoonweg niet ontgaan, het lijken wel enorme grotten. En ineens realiseer je je weer dat dit een wrak is, een kunstmatig bouwwerk, en geen natuurlijk rif.» Jim Philips van duikcentrum MBT Divers in Pensacola probeert zijn gevoel bij deze duik onder woorden te brengen.

Een eldorado voor duikers
De vergelijking met een grot lijkt hier op zijn plaats, zeker als je je realiseert dat er in de ­hangars drie gevechtsvliegtuigen passen. ­Misschien komt het ook wel omdat het schip voordat het werd afgezonken, volledig leeg­gehaald werd. Alle bewegende delen en ook de acht stoomturbines werden al jaren geleden verwijderd. Deze trots van de US Navy werd namelijk al september 1976 uit actieve dienst gehaald. Daarna volgde een ware Odyssee langs verschillende havens, maar het oorspronkelijke plan om de Oriskany om te bouwen tot een museumschip kreeg nergens voet aan de grond. En toen vatte de US Navy het plan op om het vliegdekschip als een kunstrif af te zinken. Een onderneming die de Amerikaanse marine ­twintig miljoen dollar heeft gekost. Een bedrag dat het zeker waard is. Althans, dat vindt Mike Barnette. De ervaren wrakduiker ziet in het kunstmatige rif niet alleen een paradijs voor duikers, maar denkt ook dat het wrak een belangrijke bijdrage kan leveren aan de onderwaterwereld: «Nu al zitten er goby’s en andere kleine vis. Binnenkort zullen grotere vissen en schaaldieren ook wel op het wrak af komen. Een waardig einde voor de O’Mighty.»

Wrak ‘Oriskany’
Het wrak van de Oriskany ligt 22,5 zeemijl uit de kust ter hoogte van ­Pensacola op een diepte van 64 meter. Eigenaar van het wrak is de staat ­Florida. Overdag mag er zonder beperkingen op het wrak gedoken worden, ’s nachts is er een duik- en zwemverbod van kracht. Duiktrips worden onder andere ­georganiseerd door duikcentrum MBT Divers in Pensacola. Voor meer info kun je ­terecht
bij MBT Divers, telefoon +1-850-4557702, www.mbtdivers.com of bij het kantoor voor Tourist Information in Pensacola, telefoon +1-800-8741234, www.visitpensacola.com.

Dit artikel is gepubliceerd in Duiken 8/2006