Volgens Shark Allies, een milieuorganisatie die zich inzet voor de haai, zullen mogelijk 500.000 haaien geslacht moeten worden voor de productie van het coronavaccin. Haaienlever bevat een stof die de vaccins nodig hebben om een immuunreactie uit te lokken.
Haaienlever bevat squaleen en dat wordt al jaren gebruikt in griep- en malariavaccins. Maar ook sommige COVID-vaccins zullen de stof nodig hebben. Squaleen wordt toegevoegd aan vaccins om een immuunreactie uit te lokken. Het zorgt voor weefselirritatie en lokt een ontstekingsreactie uit die het immuunsysteem in staat van paraatheid brengt.
“Squaleen zorgt ervoor dat ons immuunsysteem deeltjes van een virus in een vaccin herkent en zo in gang schiet,” vertelt viroloog Johan Neyts in ‘Nieuwe Feiten’. “Op die manier reageert ons immuunsysteem sterker en blijven we ook langer immuun. Zo kunnen ook bijvoorbeeld ouderen, die een verzwakt immuunsysteem hebben, toch voldoende immuniteit opbouwen.”
500.000 haaien
Volgens de milieuorganisatie zouden er daarom 500.000 haaien geslacht moeten worden. Dat lijkt veel (en dat is het ook), maar er zijn wel kanttekeningen bij te plaatsen. Om tot dat cijfer te komen, vertrokken ze vanuit de veronderstelling dat iedereen ter wereld een vaccin zal krijgen dat squaleen bevat.
Als iedereen ter wereld dat vaccin één keer ingespoten krijgt, zouden er 250.000 haaien nodig zijn om genoeg squaleen te kunnen produceren. Heeft iedereen nog een tweede dosis nodig om de immuniteit te vervolledigen, verdubbelt dat cijfer naar 500.000. Maar het is lang niet zeker dat iedereen zo een vaccin krijgt.
Squaleenvrij vaccin
Neyts werkt zelf ook aan een COVID-vaccin en dat vaccin zal geen squaleen bevatten. Zijn vaccin lokt een immuunreactie uit omdat het levende, weliswaar ongevaarlijke en zwaar afgezwakte, virusdeeltjes bevat. Op die manier heb je geen squaleen nodig om een een immuunreactie uit te lokken.
Maar niet iedereen kan zo een vaccin ontwikkelen, zeker niet met de grote tijdsdruk die er nu heerst. Daarbij is een verscheidenheid aan vaccins gunstiger dan slechts één vaccin voor de gehele wereldbevolking.
Alternatieven
Ieder jaar worden er drie miljoen haaien geslacht voor hun squaleen. En met de haai gaat het al jaren niet goed. Vaak verdrinken ze in netten van vissers of worden ze gevangen om te verwerken tot haaienvinnensoep. Een alternatief dwingt zich op. En gelukkig wordt daar ook aan gewerkt.
“Squaleen kan je ook winnen uit suikerriet,” gaat Neyts verder. “Ook ins ons lichaam zit squaleen, bijvoorbeeld in talg. Het is dus een heel natuurlijke substantie, maar in de lever van haaien komt het gewoon in grotere hoeveelheden voor.” Aan de universiteit van Nottingham in Groot-Brittanië wordt er bijvoorbeeld gewerkt aan een alternatief. Maar dat is helaas nu nog niet bruikbaar.
“Een vaccinrecept is heel gevoelig en je kan daarom niet zo maar dingen aanpassen. Wij hebben zo snel mogelijk een vaccin nodig dus we hebben de tijd niet om die alternatieven voor de eerste vaccins te onderzoeken. Maar we gaan in de toekomst nog meer vaccins, ook tegen COVID-19, nodig hebben en dan zouden die alternatieven wel een valabele optie kunnen zijn,” zegt Neyts.
Cosmetica
Wie de haai wil beschermen en de productie van squaleen wil beperken, kan wel andere dingen doen. Squaleen gewonnen uit haaien zit namelijk ook in veel cosmeticaproducten zoals lipgloss. En daar bestaan wel al plantaardige alternatieven voor die je online of in gespecialiseerde winkels kan kopen.
Beluister het gesprek in ‘Nieuwe Feiten’
Bron: Radio1.be