Duiken is een prachtige manier om de onderwaterwereld te ontdekken, maar het brengt ook risico’s met zich mee, zoals kwallensteken. Hoewel veel kwallen onschadelijk zijn, kunnen sommige soorten giftige steken toedienen die pijnlijk en soms zelfs gevaarlijk zijn. In dit artikel lees je alles over de meest voorkomende kwallensoorten die je kunt tegenkomen tijdens het duiken, wat je moet doen bij een kwallensteek en hoe je jezelf kunt beschermen.
Veelvoorkomende kwallensoorten die kunnen steken
Tijdens het duiken kun je wereldwijd verschillende soorten kwallen tegenkomen. Hier zijn enkele van de meest voorkomende die gestoken hebben:
-
Portugees Oorlogsschip (Physalia physalis)
Hoewel het technisch geen kwal is, maar een kolonie van organismen, is deze soort berucht om zijn pijnlijke steken. De lange tentakels kunnen je zelfs verwonden als de kwal al dood is.
De tentakels van het Portugese Oorlogsschip kunnen indrukwekkende lengtes bereiken, tot wel 30 meter in ideale omstandigheden! Gemiddeld zijn ze echter zo’n 10 meter lang. Deze lange, dunne tentakels bevatten duizenden netelcellen (nematocysten) die een pijnlijke en soms gevaarlijke steek kunnen toedienen.
-
De Zeewesp (Chironex fleckeri)
Deze kwal komt vooral voor in de wateren van Australië en Zuidoost-Azië. Hij staat bekend als een van de gevaarlijkste kwallen ter wereld. De steek kan levensbedreigend zijn zonder directe behandeling.
De zeewesp heeft ogen waarmee hij kan zien, ondanks dat hij geen hersenen heeft!
-
De Rode Brandkwal (Cyanea capillata)
Deze kwal vind je in koudere wateren, zoals de Noordzee. Zijn lange, draadvormige tentakels kunnen een brandend gevoel en huidirritatie veroorzaken.
De rode brandkwal is de grootste kwal ter wereld, met tentakels die wel 36 meter lang kunnen worden!
-
De Blaasjeskwal (Physalia utriculus)
Deze kleinere soort lijkt op het Portugese oorlogsschip en komt vaak voor in tropische wateren. Hij kan een pijnlijke, maar meestal niet dodelijke steek veroorzaken.
Wat te doen bij een kwallensteek
Als je gestoken wordt door een kwal, is het belangrijk om snel en effectief te handelen om pijn en verdere complicaties te minimaliseren. Volg deze stappen:
Een lelijke beet van een kwal.
-
Blijf rustig en ga uit het water.
Zorg ervoor dat je jezelf in veiligheid brengt om verdere steken te voorkomen.
-
Spoel de plek met azijn (indien beschikbaar).
Azijn helpt bij het neutraliseren van het gif van de meeste kwallen, met name de dodelijke zeewesp. Gebruik nooit zoet water, omdat dit de nematocysten (gifklieren) kan activeren.
-
Verwijder tentakelresten met een pincet of handschoenen.
Raak de tentakels niet met blote handen aan, omdat ze meer gif kunnen afgeven.
-
Koel de steekplek.
Gebruik een icepack of koud kompres om de pijn en zwelling te verminderen.
-
Zoek medische hulp indien nodig.
Als de steek symptomen zoals ademhalingsproblemen, extreme pijn of duizeligheid veroorzaakt, schakel dan direct medische hulp in.
Draag altijd een fullsuit als je gaat duiken om steken te voorkomen.
Hoe bescherm je je tegen kwallensteken?
- Draag een wetsuit of stingersuit**: Deze beschermende kleding vermindert de kans op contact met kwallen.
- Informeer jezelf vooraf: Vraag lokale duikgidsen naar kwallenrisico’s in het gebied.
- Vermijd gebieden met veel kwallen**: Als je kwallen in het water ziet, probeer dan een andere duiklocatie.
- Blijf op gepaste afstand: Raak kwallen nooit aan, ook niet als ze dood lijken.
Veelgestelde vragen over kwallensteken
-
Hoe gevaarlijk zijn kwallensteken echt?
De ernst varieert afhankelijk van de soort. Sommige steken zijn onschuldig, terwijl anderen dodelijk kunnen zijn zonder behandeling.
-
Kun je iets doen om kwallensteken volledig te voorkomen?
Het dragen van beschermende kleding en het vermijden van kwallenrijke gebieden zijn de beste preventieve maatregelen.
-
Helpt urine echt tegen een kwallensteek?
Nee, dit is een mythe. Het gebruik van azijn of heet water is veel effectiever.
