Hij is onversaagd, heeft de looks en houdt je blik vast. De haai. Daarom is hij ook zo’n fotogeniek onderwerp. Maar een erg makkelijk model is het niet! National Geographic onderwaterfotograaf Nuno Sá vertelt zijn geheim hoe je de mooiste haaienfoto maakt.

Tekst en foto’s: Nuno Sá

Mijn allereerste encounter met een haai herinner ik me nog goed. Dat was negen jaar geleden op de Azoren. Er was een walvishaai gespot, in die tijd een zeer zeldzame waarneming. Van een vriend vernam ik dat er zelfs acht per dag gezien werden bij het eiland Santa Maria! Direct pakte ik het vliegtuig. Van een tonijnvisser kregen we een tip dat een walvishaai met zijn boot mee zwom. Zodra we zijn schip naderden, zagen we een enorme contour in het water. «Ga het water in, nu!» schreeuwde de visser. Eenmaal onder kwam het enorme dier recht op me af. Ik dook naar vijf meter en de walvishaai stopte twee meter voor mijn masker. Mijn camera had ik gereed en ik maakte mijn eerste foto van een haai. En nog wel de grootste haai ter wereld, mét zijn mond open! Dit is nog steeds een van mijn favoriete foto’s. Sindsdien was ik verkocht. Ik wilde meer. Het mooie van dit soort duiken is dat je alert moet zijn. Je moet de haai in de gaten houden en zelf behoedzaam te werk gaan. Toon respect en ga voorzichtig met het dier om. Door veel met ze te duiken begrijp je ook steeds beter hun body language, een must wanneer je mooie beelden wilt schieten. Tijgerhaaien en grote hamerhaaien zijn geweldige dieren om mee te werken. Maar eigenlijk is elke haai die interactie met je aangaat, een schitterend model.

Zet je sluitertijd op de allersnelste stand voor de beste haaienfoto‘s.

Natuurlijk licht & flitser

De grootste uitdaging van haaien fotograferen is dat je ze in hun natuurlijke omgeving wilt vastleggen. Belangrijk is om een evenwicht te vinden tussen het natuurlijke licht en je flitslicht. Dit laatste ‘bevriest’ het moment en brengt kleur in je beelden. Maar daarnaast is het heel belangrijk om natuurlijk licht te vangen. Speel met je instellingen en speel met de lichtstralen, zeker als je ondiep bent. Wanneer je te veel flitslicht toevoegt, valt het natuurlijke licht weg. Maar uiteraard heb je dit licht wel nodig om het moment vast te leggen en de warme kleuren terug te brengen in je foto. Ik gebruik daarom altijd een snelle sluitertijd. Zo kan ik de zonnestralen en de haai perfect in mijn beeld vangen. Ik gebruik vaak de allersnelste sluitertijd van mijn camera, meestal is dit 1/200 of 1/250 sec. Neem altijd een verticale positie aan in het water en houd oogcontact. Zo kan hij je niet verwarren met aas of prooi, dat meestal in de buurt aanwezig is als je een haai tegenkomt. Oogcontact is zeer belangrijk, zeker bij tijgerhaaien. Anders worden ze heel nieuwsgierig en naderen ze je van achteren, ze zouden dan aan je kunnen gaan knabbelen om te kijken wat voor ‘zeedier’ je bent.

Toon respect en ken zijn body language. Dan maak je de mooiste foto’s.

In het blauw

Veel haaien hangen niet netjes naast een rif of naast een ander fotogenieke onderwaterformatie, meestal tref je ze aan in het blauw. Gebruik een groothoeklens en heb vooral veel geduld: het heeft geen zin om de haai al van veraf te fotograferen. Laat hem naderen, meestal komen ze heel dichtbij omdat de elektrische apparatuur hen aantrekt. Wacht tot hij net bij je dome is, zo dichtbij mogelijk, en schiet die foto. Hoe dichterbij, hoe beter, maar 50 centimeter zorgt al voor de perfecte foto. Merk je dat de haai agressief gedrag begint te vertonen, laat hem dan merken dat je je hier niet prettig bij voelt. Van haaiengedragspecialist Erich Ritter heb ik geleerd dat als een haai te dichtbij komt, je wat water naar zijn kieuwen moet wapperen. Dit is een gevoelige plek en daar wordt hij minder agressief van. Op deze manier schrik je het dier ook niet af, zodat je alsnog een kans krijgt om foto’s te maken. Omdat de haaien best vaak dichtbij komen, is het echt aan te raden een acryl dome te gebruiken op je onderwaterhuis. Vaak raken ze de dome aan en dan heb je kans op beschadigingen. Glazen domes die niet gepolijst kunnen worden zijn daarom een slecht idee. In het blauw heb je geen andere elementen voor een compositie, speel dan ook met zonnestralen. Probeer op die manier een mooie sfeer in je foto te creëren. Nog een tip: schiet altijd in raw, dan kun je achteraf de witbalans aanpassen. Speel met de beweging van de haai en gebruik ook eens een langzame sluitertijd om een andere foto te maken.

Beste plek

Wat is nu de beste plek om te starten met het fotograferen van haaien? De Bahamas. Er zijn veel soorten haaien die allemaal weer ander gedrag vertonen. Zo heb je bij Tiger Beach vijf of zes verschillende soorten! Tijger-, citroen-, rif-, grote hamer- en engelhaaien… Voor haaien is dat echt de juiste plek. Mijn favoriet is echter de blauwe haai. Tot voor kort was deze nog niet zo bekend onder duikers omdat er maar weinig encounters waren. Nu is dat een heel ander verhaal. Het is een elegante en mooie haai. Wanneer je hem vergelijkt met een vliegtuig, is hij de Concorde van de zee. Hij is dun, slank en heeft lange pectorale vinnen. Het is een haai die graag van interactie houdt en helemaal niet agressief is. Je duikt altijd in open zee met deze soort, tot maximaal 10 meter diepte. Ideaal dus: je hebt dan niet veel flitslicht nodig en kunt veel spelen met natuurlijk licht!

Over Nuno Sá

Nuno Sá (40) is in Montreal, Canada geboren. Op 11-jarige leeftijd keerde hij met zijn familie terug naar zijn vaderland Portugal. In 2001 studeerde hij af in rechten, maar vertrok richting de Azoren om een carrière als onderwaterfotograaf te starten. Inmiddels heeft hij al vele internationale prijzen op zijn naam staan, waaronder de Underwater Photographer of The Year 2015. Hij schreef ook zes boeken en vele artikelen voor prestigieuze magazines als National Geographic. www.photonunosa.com

Bekijk ook: Succesvol onderwaterfotograferen