Vissen, zee-anemonen en zelfs schildpadden zijn er dol op. En nee, niet omdat ze op dieet zijn.

Ze bevatten geen koolhydraten. Geen vetten. Geen eiwitten. Eigenlijk is een kwal niet veel meer dan wat water. Toch blijken veel dieren – waaronder vissen, schaaldieren, zeeanemonen en ja, zelfs koralen en schildpadden – het op de oorkwal (Aurelia aurita) voorzien te hebben. Maar… waarom?!

Studie

In een nieuwe studie gepubliceerd in het vakblad Journal of Plankton Research probeerden de onderzoekers te achterhalen waarom sommige roofdieren de moeite nemen om op kwallen te jagen, terwijl deze helemaal geen calorieën bevatten. Het onderzoeksteam verzamelde tweemaal per week gedurende twee jaar oorkwallen uit het Noord-Duitse Kieler Fjord. En langzamerhand begon het de onderzoekers te dagen.

“De kwallen in ons onderzoek bleken enkele waardevolle vetzuren te bevatten,” legt zeebioloog en kwallenexpert Jamileh Javidpour uit. “Vetzuren zijn essentiële componenten van celmembranen en spelen een cruciale rol in het groei- en reproductieproces.”

In de Duitse oorkwallen troffen de onderzoekers verschillende essentiële vetzuren aan, waaronder arachidonzuur, eicosapentaeenzuur en docosahexaeenzuur. Het vetzuurgehalte blijkt echter per seizoen te variëren. Daarnaast troffen de onderzoekers ook variaties aan die verband houden met verschillende ontwikkelingsstadia. Volwassen kwallen blijken bijvoorbeeld het hoogste gehalte vetzuren te herbergen.

Verschil maken

Deze ontdekking werpt nieuw licht op de zaak. “Kwallen zijn waarschijnlijk meer dan alleen een opportunistische prooi voor veel organismen,” zegt Javidpour. “Het klopt dat een roofdier niet veel voedingswaarde uit het eten van een enkele kwal haalt.

Maar als hij er veel van eet, kan dit toch een verschil maken. Een dier kan op deze manier waardevolle vetzuren tot zich nemen.” Met andere woorden, een lage voedselkwaliteit kan afgewogen worden tegen een hoge voedselhoeveelheid. En een kwal, die schuif je zo naar binnen. Onderzoekers hebben bijvoorbeeld gezien dat een zalm twintig keer sneller een kwal dan een garnaal verorbert. De strategie is dus best logisch al je je bedenkt dat een dier niet veel energie hoeft te stoppen in het eten van kwallen.

Oorkwal. © Hans Hillewaert

Makkelijk hapje

Kort gezegd, kwallen zijn dus eigenlijk een makkelijk en lui hapje. “Kwallen komen vaak voor in scholen en bewegen langzaam door het water,” vertelt Javidpour. “Ze kunnen niet echt wegzwemmen als een roofdier het op ze heeft voorzien.” En zo’n makkelijk tussendoortje laten veel zeedieren niet schieten.

Toename

Op dit moment zijn veel mariene omgevingen aan het veranderen. Dit brengt winnaars en verliezers met zich mee. De kwal is waarschijnlijk een winnaar. Wereldwijd bestaan er namelijk ontzettend veel kwallen. En aangenomen wordt dat hun aantallen in de toekomst – onder meer onder invloed van een veranderend klimaat – alleen maar zullen toenemen. Mogelijk zullen ze zelfs andere prooidieren gaan vervangen. “Aangezien we een toename van kwallen zien, vermoed ik dat we ook een verandering in de populatie roofdieren zullen aanschouwen,” aldus Javidpour. “En dan met name in gebieden waar de overvloed aan gebruikelijke prooidieren in gevaar worden gebracht door het veranderende leefgebied.”

Delicatesse

Het betekent dat kwallen mogelijk permanent onderdeel worden van het menu van veel roofdieren. Maar niet alleen vissen en schildpadden kunnen kwallen eten. Wij ook! De wereldbevolking blijft maar groeien en dus moeten er steeds meer monden gevoed worden. Om dat te kunnen doen, wordt in toenemende mate gekeken naar – in westerse ogen – alternatieve bronnen van voedsel, zoals zeewier, insecten en ja, ook kwallen.

In Azië is het eten van kwallen trouwens al heel lang een delicatesse. Toch lijken wij westerlingen maar niet aan de kwal te kunnen wennen. Dat komt ongetwijfeld door de eigenaardige, kraakbeenachtige textuur die de kwal heeft nadat deze door de Aziaten is bereid. Deense onderzoekers hebben echter een nieuwe bereidingswijze ontwikkeld die ervoor zorgt dat de kwal flinterdun en knapperig wordt. Je kunt de kwal dan een beetje vergelijken met chips. Zou je het dan wel eten?

Bron: Scientias

Leadfoto: Luc Viatour