Zuid-Afrika heeft – letterlijk – een nieuw paradepaardje erbij: het pygmeezeepaardje. Het sprookjesachtige diertje werd in Sodwana Bay gevonden en heeft een honing-donkerbruine kleur, bedekt met een wit netpatroon en een rossige staart. Wij spraken Dr. Richard Smith die betrokken was bij de ontdekking.
Dr. Richard Smith was de eerste persoon die een doctoraat behaalde over de biologie en het behoud van pygmeezeepaardjes. Als een van de co-auteurs van het artikel over de nieuwe soort, zijn wij natuurlijk superblij dat hij ons wat meer over deze fantastische ontdekking wil vertellen. Zijn achtergrond is marien bioloog, maar hij heeft de afgelopen tien jaar als onderwaterfotograaf en schrijver gewerkt.
Duiken is altijd al jouw hobby geweest?
Ik duik al bijna 25 jaar en heb ongeveer 4.000 duiken gemaakt. Mijn boek The World Beneath, over de natuurlijke geschiedenis op koraalriffen, bevat meer dan 300 afbeeldingen en verslagen van mijn avonturen waarbij ik nieuwe soorten heb ontdekt.
Daarover gesproken: er is een nieuw pygmeezeepaardje ontdekt in Zuid-Afrika! Wat was jouw aandeel?
Ik ben lid van de IUCN Seahorse, Pipefish and Seadragon Specialist Group, een kleine niet-gouvernementele groep van wereldwijde specialisten met interesse voor deze zeediertjes. We zijn momenteel met ongeveer 20 personen.
Twee specialisten uit de groep, Dr. Louw Claassens en Dave Harasti, waren in Sodwana Bay Zuid-Afrika om – wat ze in eerste instantie hoopten – een nieuwe soort van de pygmee pipehorse te zien. Het weer was helaas te slecht dus ze hebben het bij één duik gelaten. Toen ze later door de stad liepen, ontmoetten ze een lokale duikinstructeur, Savannah Nalu Olivier, die hen een foto liet zien van wat volgens haar de pipehorse was.
Het zag er vreemd uit en ze hadden me gelijk de foto doorgestuurd. Ik herkende het meteen als een pygmeezeepaardje en plande een paar maanden later samen met collega Dr. Louw Claassens, een reis naar datzelfde gebied om de nieuwe soort te identificeren.
Juvenile Hippocampus nalu – South African pygmy seahorse, Sodwana Bay
Hoelang duurde het voordat jullie de soort gevonden hadden?
Het enige wat we hadden, was de foto van Savanna. Gelukkig was ze er nog dus toen Dr. Louw Claassens en ik in Sodwana waren aangekomen, maakten we gelijk een afspraak. Ik liet haar wat foto’s van de verschillende soorten pygmeezeepaardjes zien die ik voorheen gemaakt had.
We legden haar uit dat we graag deze nieuwe soort wilden zien en benoemen, waarbij we haar zoveel mogelijk zouden betrekken. Ze bood aan ons te helpen om de pygmeezeepaardjes te vinden. Wel vertelde ze eerlijk dat ze de zeepaardjes al een paar maanden niet gezien had. Het weer gooide behoorlijk wat roet in het eten en door de ruige oceaan hadden we slechts zes duikdagen.
Maar wonder boven wonder: we vonden de pygmeezeepaardjes! Ik vond zelfs een familie inclusief babypygmeezeepaardje van maar 1 cm die ik op de foto vast heb kunnen leggen. De foto’s zijn belangrijk voor identificatie en publicaties. We noemden het zeepaardje later ter ere van de duikinstructeur Hippocampus nalu.
Wat gaat er door je heen, tijdens zo’n unieke ontdekking?
Het was heel spannend en onverwacht, gezien dit de eerste soort in de Indische Oceaan is. De zeven andere pygmeezeepaardje zijn gevonden in het gebied van de Koraaldriehoek; Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea en de Filipijnen richting Nieuw-Caledonië tot Japan.
Ze bevinden zich dus voornamelijk in de Grote Oceaan en in overgangsgebieden in Zuidoost-Azië, maar ze waren nog niet eerder in de Indische Oceaan gespot.
We benoemden het zeepaardje later ter ere van de duikinstructeur als Hippocampus nalu.
Hoe kan het dat er in de Indische Oceaan een pygmeezeepaardje zit? Zouden er nog meer kunnen leven?
Ik denk dat deze nieuwe soort nu toevallig gevonden is in Zuid-Afrika, maar dat er meer verspreid over de Indische Oceaan zijn, van dezelfde soort of wie weet zelfs nog een andere onbekende soort. We hebben die alleen nog nooit gezien omdat we er niet naar gezocht hebben.
Op de wereld zijn er tot nu toe acht soorten pygmeezeepaardjes bekend, maar jij hebt er nu al twee een naam gegeven!
Naast de Hippocampus nalu uit Zuid-Afrika ben ik inderdaad ook betrokken geweest bij de nieuwe soort in Japan, benoemd in 2018: Hippocampus japapigu.
Ongeveer tien jaar geleden zag ik een foto van een pygmeezeepaardje uit Japan en kon ik zien dat hij anders was dan de andere soorten, echter had ik deze nog nooit zelf gezien. In 2013 ging ik naar een grote conferentie voor visbiologen in Nawa, Japan en wilde tegelijkertijd op zoek gaan naar het pygmeezeepaardje.
Op dat moment waren er nog weinig westerse duikers. Ik gebruikte dan ook Google Translate om te communiceren in Hachijojima, waar de zeepaardjes waren ontdekt. Ik zag ongeveer dertien pygmeezeepaardje in de korte periode dat ik daar was.
Waar is het Japanse pygmeezeepaardje naar vernoemd?
Het was pas vijf jaar later dat ik de keynote speech op een conferentie gaf voor zeepaardjesbiologen en deze nieuwe waarneming benoemde. Ik raakte aan de praat met taxonoom Graham Short. Toen ik hem erover sprak, werd hij net zo enthousiast als ik en we benoemden het zeepaardje. De rest is geschiedenis.
De naam: Hippocampus japapigu, komt van de lokale duikers in Hachijojima die het pygmeezeepaardje Japapigu noemden.
Deze nieuwe soort is nu toevallig gevonden in Zuid-Afrika, maar Dr. Richard Smith vermoedt dat er veel meer te vinden zijn in de Indische Oceaan.
Zijn er veel verschillen tussen de soorten pygmeezeepaardjes?
Ze zijn allemaal enorm divers, afhankelijk van de lokale omstandigheden. Ze camoufleren om niet op te vallen tussen de ongewervelden of algen.
Qua grootte verschillen ze minimaal: de kleinste soort is ongeveer 1,4 cm en de grootste ongeveer 2,7 cm van de snoet tot de staart. Maar ze verschillen zeker veel in voornamelijk morfologische kenmerken als kleur en vorm. Sommige hebben spikes, sommige zijn glad, sommige zijn juist bobbelig.
Dit is wellicht niet voor iedereen zo makkelijk om te zien, maar de verschillen zijn er wel! Ook hebben ze allemaal verschillende habitatvoorkeuren. De een zit bij voorkeur het liefst op de algensoort Halimeda, de ander op Gorgonia ventalina of zachte koralen, maar je hebt ook vrij wonende pygmeezeepaardjes die bijvoorbeeld overal op kunnen leven.
Hoe nu verder?
Ik sta altijd op de uitkijk voor nieuwe soorten. Het is al ongelooflijk als je erbij stilstaat hoeveel nieuwe ontdekkingen er tegenwoordig al gedaan worden, voornamelijk in zulke kleine soorten. In mijn boek praat ik daar veel over. Stilzitten doe ik dus zeker niet!
Paspoort
Naam: Hippocampus nalu
Kenmerken: honing-donkerbruine kleur, bedekt met een wit netpatroon en een rossige staart
Grootte: 2 centimeter
Voedsel: schaaldieren
Leefgebied: Sodwana Bay, Zuid-Afrika
Diepte: +/- 15 meter
