Onlangs kwam ik in de Rode Zee (letterlijk) in aanraking met vuurkoraal. Nu weet ik ook waarom het zo heet. Ik heb aan den lijve ondervonden dat het zeer belangrijk is om gepast en snel te reageren in dergelijke omstandigheden. Nu zijn de gevolgen van een vuurkoraalverbranding niet echt aangenaam, maar deze verdwijnen in het niet met de gevolgen van steken door steenvissen, schorpioenvissen en dergelijke. Vandaar mijn volgende vragen:
# Ik las in vroegere nummers van duiken dat de meeste giffen, door vissen afgegeven, eiwitcombinaties zijn. Verschillende mensen vertelden mij dan ook dat je een steek van een steenvis of koraalduivel direct met extreme warmte moet behandelen zodat deze eiwitten stollen. Is dat inderdaad de juiste behandeling?
# Als dit zo is, wat is dan ‘warm’? Is dit gloeiend (bijvoorbeeld een sigaret) of kokend? En wat is de beste manier om deze warmte/hitte op de plek aan te brengen? Op welke temperatuur moet je dit behandelen? Kan dit met water? Zijn huismiddeltjes (azijn, urineren op…, zout, vasaline, en dergelijke) juist bij b.v. vuurkoraal en kwallensteken?

Ik had op vakantie een cortisone-product bij me en gebruikte dit direct (hoewel ik niet helemaal zeker was van de juiste remedie) op een verbranding van vuurkoraal over mijn hele onderarm. Dit, samen met twee weken mijn onderarm in een handdoek tegen de zon en het smeren met vasaline voor elke duik om zout water af te weren, bleek de juiste behandeling te zijn. Na twee weken was, buiten een lichte plek op mijn arm, geen litteken of zwelling meer zichtbaar. Nu, drie maanden later, zie je er helemaal niets meer van.

Wim Schuerman

ANTWOORD

Het klopt dat het gif van steenvissen en schorpioenvissen bestaat uit eiwitten. Ook verwondingen door roggen en bijvoorbeeld zee-egels vallen hieronder. Door de temperatuur plaatselijk te verhogen, stolt inderdaad het eiwit. Het gif wordt dan onwerkzaam gemaakt. Het beste kun je het aangedane deel onderdompelen in water tussen de 43° en 45° C, gedurende 30 tot 90 minuten. Of tot de pijn weggaat. Eventueel kun je deze behandeling aanvullen met plaatselijke pijnstillers (verdovingscrème) of het innemen van een pijnstiller. Het is niet verstandig gloeiende voorwerpen zoals sigaretten of metalen voorwerpen op de huid aan te brengen, want dit levert een verbrande huid op. Omdat ons lichaam voor tweederde uit water bestaat, is warmteoverdracht met water veruit het beste. Als dit op open zee gebeurt, kun je gebruik maken van het koelwater van de motor.

De huismiddeltjes die je noemt zijn niet allen correct. Bij verwondingen waarbij netelcellen een rol spelen (onder andere vuurkoraal, kwallen en anemonen), is het veruit het beste om met een mengsel van 5% azijnzuur of witte huishoudazijn de aangedane plek ruim te overgieten. Belangrijk is dat je dit niet doet met bijvoorbeeld zoet water, want dan geven de netelcellen nog extra gif af aan de huid. Als je door een kwal bent geraakt, ik het ook belangrijk dat je niet met blote handen de restanten van de tentakels weghaalt. Sommige kwallensoorten zijn namelijk in staat door de eeltlaag heen het gif af te vuren. Je kunt ze wel verwijderen met bijvoorbeeld een scheermesje.

Je vervolgactie van smeren met een bijnierschors-hormoonproduct op de vuurkoraalverbranding, is de juiste actie geweest. Als alle netelcellen verwijderd zijn, kun je de zalf (afhankelijk van het product) 1 tot 2 maal daags gebruiken. Deze producten zijn alleen op recept verkrijgbaar. Over dit onderwerp is veel meer te zeggen dan in dit korte antwoord mogelijk is, maar ik hoop je in elk geval je vragen beantwoord te hebben.