De koraalriffen Bonaire en in de Caraïben zijn sterk bedreigd. Gedetailleerde groeimetingen van het koraal rondom Bonaire door Wageningen Marine Research tonen voor het eerst duidelijk aan dat menselijke activiteiten op het land, zoals olieopslag en zoutwinning, zorgen voor achteruitgang van het rif. Tegelijkertijd blijkt binnen hetzelfde rifsysteem het koraal in de mariene reservaten juist relatief gezond.
Koraalriffen onder druk
Koraalriffen staan wereldwijd zwaar onder druk. Vooral de riffen in de Cariben zijn de afgelopen decennia hard getroffen door bijvoorbeeld de opwarming van het zeewater, verslechterde waterkwaliteit, ziektes en verzuring. Didier de Bakker van Wageningen Marine Research (WMR) en collega-onderzoekers Erik Meesters (WMR), Fleur van Duyl (NIOZ) en Chris Perry (Exeter University) bestudeerden de groeisnelheid van de riffen rond Bonaire en publiceerden hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Global Change Biology.
Zeespiegelstijging
De Bakker berekende de groeisnelheid aan de hand van groeifactoren (koraal, kalkalgen, zandinput) en afbraakfactoren (erosie door bijvoorbeeld sponzen, papegaaivissen en golfbeweging). De berekeningen bieden een zorgwekkend beeld: op de meeste plekken is de groeisnelheid laag of zelfs negatief. Slechts een klein deel van het rif is in staat om de zeespiegelstijging bij te houden.
De gevolgen hiervan kunnen groot zijn voor mens en milieu. Op een gezond rif zorgt de groei van koralen voor een complexe driedimensionale structuur door het afzetten van grote hoeveelheden kalksteen. Door de verminderde groeisnelheid en verhoogde erosie verdwijnt deze fysieke structuur, waardoor biodiversiteit verloren gaat en het functioneren van het rif in gevaar komt.
Koraal dat van binnen uitgehold is door een spons (Bron: Didier de Bakker)
Overstromingen
Daarnaast kan de kans op overstromingen op Bonaire toenemen, want de riffen, met veel structuur, vormen een natuurlijke beschermwal van de kustgebieden. De laatste jaren zijn er al vaker overstromingen voorgekomen in het lagergelegen zuidelijke deel. Ten slotte wijst De Bakker erop dat zijn onderzoeksresultaten waarschijnlijk ook niet veel goeds betekenen voor andere Caribische koraalriffen – de meeste riffen in dit gebied staan er ecologisch gezien namelijk nog slechter voor dan die van Bonaire.
Act locally
Een belangrijke bevinding van het onderzoek is dat lokaal menselijk handelen een grote invloed heeft op de staat van het rif. Daar waar veel menselijke activiteit plaatsvindt, zoals rond de hoofdstad Kralendijk, de zoutpannen en de olieopslagtanks, blijkt het rif nauwelijks te groeien of zelfs af te kalven. Tegelijkertijd zijn de riffen in de mariene reservaten, waar toegang streng verboden is, juist relatief gezond. Deze grote variatie in groeisnelheid binnen één rifsysteem werd nog niet eerder zo nauwkeurig gekoppeld aan menselijke invloed vanaf het land.
Nieuwe kansen koraalriffen Bonaire
Lokaal kan er dus veel verschil worden gemaakt, zo meent De Bakker: “De goed ontwikkelde stukken rif in de mariene reservaten, met hoge koraalbedekking en veel vissen, tonen aan dat gezonde riffen onder de huidige klimaatomstandigheden wel degelijk mogelijk zijn. Maar alleen als de invloed vanaf de aangrenzende kuststrook minimaal is.” Door op lokaal niveau de juiste maatregelen te nemen kan het rif dus nieuwe kansen krijgen om te groeien.
De volledige studie is in Global Change Biology gepubliceerd.
Tekst: Koen Janssen, WUR en Didier de Bakker, Wageningen Marine Research
Bron: Nature Today
