Niets is zo persoonlijk als warm blijven, zowel boven als onder water. Waar de een staat te bibberen van de kou duikt de ander nog vrolijk een uurtje door. Iedereen is het er wel over eens dat kou lijden niet prettig is. En het mooie is, het is ook helemaal niet nodig! Sander Evering legt uit wat je met thermokleding onder je droogpak kunt doen om je duiken leuk, veilig én warm te houden.

Tekst: Sander Evering  Foto’s: René Lipmann 

Jaren geleden tijdens een strenge winter in december sneeuwde het stevig en er was behalve mijn duikmaatje niemand te bekennen bij de steengroeve in Hemmoor. Er lag nog geen ijs, het water was een stuk warmer dan de buitenlucht. Niet zo moeilijk ook, het had die nacht bijna 15 graden gevroren… Bij instap drie trokken we snel onze droogpakken aan om warm te blijven en bouwden onze dubbelsets op. Pas toen we onze cap en handschoenen wilden aantrekken, kwamen we tot de ontdekking dat we de duik nog even moesten uitstellen. Mijn cap was dichtgevroren en de handschoenen zaten vol ijs. Na een half uur in de bus met ‘standje sauna’ waren zowel onze neopreenspullen als ons humeur weer boven het nulpunt, klaar om te duiken.

Nadelen van kou

Koud zijn is niet fijn. Je kunt je niet meer concentreren op wat het belangrijkste is tijdens je duik; plezier en veiligheid. Het onderwaterleven interesseert je niet meer zo, het dove gevoel in je voeten wel, laat staan de stekende pijn in je handen. Je focus ligt op de kou en je spieren doen niet meer goed wat ervan gevraagd wordt. Dat komt omdat het lichaam zich beschermt door minder bloed naar de ledematen te sturen. Zo blijft er meer bloed over voor de belangrijkste organen zoals hart, longen en hersenen, maar ook verdere afkoeling van het lichaam wordt op die manier tegengegaan. Helaas krijg je door deze beschermende functie van het lichaam dus nog sneller koude handen en voeten. Doordat er minder bloed voor spieren en zenuwen beschikbaar is, gaat ook de kracht en coördinatie achteruit. Dat zie je het snelste terug bij het gebruik van je inflator, het oplaten van een boeitje of het bedienen van je camera. Dat hoeft niet zo erg te zijn, maar als je de inflator alleen nog maar met je polsen kunt bedienen omdat de vingers het niet meer doen, dan gaat het wel erg ver. Omgekeerd werkt het ook, zorg dat je lichaam lekker op temperatuur blijft zodat het bloed blijft stromen naar je handen en voeten. Klinkt logisch, maar pak het probleem altijd aan bij de basis. Vergeet daarbij vooral je hoofd niet, je hersenen vragen veel bloed en dus kan er via je hoofd erg veel warmte verloren gaan. Houd je kop erbij dus!

De warmte moet bij een trilaminaat droogpak uit de onderkleding komen.

Droog is beter

Met een droogpak blijf je vaak warmer omdat je lichaam droog blijft. Via lucht verlies je veel minder snel warmte dan via water. Water geleidt sneller en kan ook nog eens veel meer energie opnemen. Droog is dus beter, maar hoe creëer je nu een goede luchtlaag tussen jou en je droogpak? Ook hier geldt, begin bij de basis. Kies eerst een goede thermolaag direct op je huid. Deze ‘baselayer’ zorgt voor een aantal zaken. Ten eerste voert hij transpiratie direct door naar een volgende laag. Zo blijft je huid droger en dus warmer. Een gewoon T-shirt van katoen werkt daarom averechts, katoen neemt juist heel veel vocht op en dat houdt je huid klam en koud. Nooit aantrekken dus! Bij warme omstandigheden doet de baselayer nog steeds zijn werk, de extra transpiratie wordt snel afgevoerd zodat het lichaam zichzelf kan koelen. Een goede basislaag is eigenlijk een verlengstuk van je huid en kan daarom altijd gedragen worden onder alle kleding. Algemene thermokleding kent iedereen van Craft en Odlo, maar ook Bare en Fourth Element hebben een goed product in hun assortiment.

Lucht is isolatie

De keuze van het onderpak is afhankelijk van je droogpak. Bij een isolerend neopreen droogpak kan onder normale omstandigheden alleen een baselayer al voldoen. Omdat technisch duikers veelal kiezen voor trilaminaat gaan we daar verder op in. Aangezien dit soort pakken alleen zorgt voor waterdichtheid moet de warmte uit de onderkleding komen. Daarom is er voor goede bescherming tegen kou een dik onderpak nodig. Naast de isolerende werking worden er veel eisen gesteld aan zo’n pak. Het moet niet te ruim zitten, overbodige onderkleding voegt alleen maar extra drijfvermogen toe. Het pak moet wel veel bewegingsvrijheid bieden zodat je goed kunt bewegen en je nog steeds bij je kranen kunt komen, ook in de winter. De meeste pakken halen de isolatie uit de hoeveelheid Thinsulate dat in het pak verwerkt is. Des te meer Thinsulate, des te warmer het pak. Deze microvezels van ongeveer 15 µm (een mensenhaar is 50 µm) worden dicht op elkaar gedrukt om zo warmte vast te houden terwijl vocht erdoorheen kan, weg van het lichaam. De warmte van zo’n pak wordt vaak aangeduid met bijvoorbeeld ‘200 gram’, dat betekent dat er 200 gram Thinsulate gebruikt wordt per m². Des te groter dit getal, des te hoger de isolerende waarde.

«Een droogpak is het halve werk, investeer daarom in de juiste onderkleding»

Bubbeltjesplastic

Naast Thinsulate wordt er tegenwoordig meer gebruikt, zoals in het HALO 3D onderpak. Fourth Element ontwikkelde een speciale tussenlaag van 8 mm dik die niet door de waterdruk gecomprimeerd wordt. Deze ‘Spacetek’ laag voelt een beetje aan als bubbeltjesplastic, maar het is een synthetische laag die het meeste lijkt op een soort kunstgras. Door de grote hoeveelheid lucht ertussen blijft de kou ver van je lichaam en het pak ontlucht extra snel tijdens een opstijging. Belangrijk is dat de buitenvoering van je onderpak ook luchtdoorlatend is, een leuk uitziende zwarte nylon laag helpt daarbij niet. Zeker niet wanneer deze vochtig raakt want dan slaat het dicht en komt er weinig lucht doorheen. Dit vocht kan zweet zijn dat neerslaat op de binnenkant van het nylon, zonder deze laag kan het vocht nog een laag verder naar buiten. Des te verder, des te warmer! Daarbij rekt het nylon niet, dus het is lastiger om zo’n pak flexibel te maken.

Combineren van lagen

We hebben nu een baselayer en een echt onderpak. Vind je dat nog te koud, dan is het tijd voor een extra tussenlaag. Daarvoor is een dikkere baselayer uitvoering het beste. Er zijn verschillende dikkere baselayers verkrijgbaar die een goede vochtdoorlatende werking hebben en die je daardoor ook direct op de huid kunt dragen. Vaak kun je deze laag ook als onderpak gebruiken bij watertemperaturen van 25 graden. Door het combineren van deze lagen kun je dus alle watertemperaturen aan en is het makkelijk snel aan te passen. Goede thermokleding zorgt er ook voor dat bij een lekkage de isolerende werking niet geheel verloren gaat, een leuk detail. Een droogpak is het halve werk, investeer daarom in de juiste onderkleding en haal veel meer uit je duiken dan voorheen!

Over onze expert

Sander Evering is eigenaar van Dive Solutions. Hij heeft jarenlange ervaring in lesgeven op het gebied van sport- en technisch duiken. Hij is GUE Rec 1-3, Fundamentals, TECH 1, DPV, IANTD en PADI Instructeur. Hij verzorgt daarnaast workshops en persoonlijke trainingen en hij is fanatiek grot- en wrakduiker. www.divesolutions.nl

Bekijk ook: Basic 5, onmisbare duikoefeningen