Wetenschappers onthullen wat er gebeurt wanneer een onderzeese samenwerking even spaak loopt…

Heb je ooit een octopus een vis zien slaan? Hoewel het misschien een wat gekke vraag is, komt het vaker in de natuur voor dan je misschien denkt. En nee, octopussen hebben er niet altijd een goede reden voor. Soms doen ze het gewoon uit baldadigheid.

Rake klappen

In de nieuwe studie observeerden de onderzoekers verschillende octopussen die rake klappen aan vissen uitdeelden. “We hebben verschillende momenten gezien waarop octopussen deze ‘stoten’ – of technisch gezien gerichte armbewegingen – uitdelen,” zegt onderzoeker Eduardo Sampaio.

In totaal documenteerden de onderzoekers acht verschillende gebeurtenissen die plaatsvonden in de Rode Zee. De slachtoffers waren onder andere de alpinotandbaars, maanstaartjuweelbaars, citroenbarbeel en de rodezeetandbaars.

Doel

Hoewel het misschien wel vreemd klinkt, delen octopussen dus geregeld tikken uit. “Deze meervoudige waarnemingen suggereren dat het slaan een concreet doel dient,” schrijven de onderzoekers in hun studie.

Welk doel dat precies is? “Van octopussen en vissen is bekend dat ze samen jagen,” legt Sampaio uit. “Op die manier profiteren ze van de morfologie en de jachtstrategie van de ander.” Soms kan deze onderzeese samenwerking echter spaak lopen.

Of kan een vis die eigenlijk alleen maar van de zijlijn heeft toegekeken, een prooi willen toe-eigenen. En om deze uitbuiting te voorkomen en de samenwerking te verzekeren, wil de octopus nog weleens een oorveeg geven.

Voordelen

Het lijkt er dus op dat octopussen losse handjes krijgen wanneer er conflicten en ongelijkheden ontstaan. In die zin slaat de octopus dus vissen om hen in het gareel te houden of hen – op een vrij dwingende wijze – duidelijk te maken dat ze zich op een andere plek moeten positioneren. In ieder geval, “het betreft situaties waarin er onmiddellijk voordelen te behalen zijn,” legt Sampaio uit.

Octopuses and fishes are known to hunt together, taking advantage of the other's morphology and hunting strategy. Since multiple partners join, this creates a complex network where investment and pay-off can be unbalanced, giving rise to partner control mechanisms. @SimonGingins pic.twitter.com/MEyyaIZaxO

— Eduardo Sampaio (@OctoEduardo) December 18, 2020

Baldadigheid

Maar de onderzoekers komen in hun studie tot een vrij merkwaardige ontdekking. “Het meest interessant is dat we ook situaties hebben gezien waarin dat (het behalen van voordelen, red.) niet het geval was,” merkt Sampaio op. Dit betekent dat octopussen dus soms gewoon klappen uitdelen omdat ze daar zin in hebben. Een pure vorm van hatelijkheid.

Agressie

Het betekent dat octopussen dus niet alleen rake klappen uitdelen wanneer het nodig is, soms zijn ze gewoon asociaal. Al houden de onderzoekers er ook nog een andere theorie op na.

“Het zou ook kunnen dat het slaan een vorm van agressie is met uitgestelde voordelen,” zo veronderstellen de onderzoekers in hun studie. In dit geval corrigeert de octopus bij voorbaat al een misdragende partner, in een poging de samenwerking te versterken tijdens de volgende jachtsessie. Dit zou betekenen dat octopussen dus vooruit plannen.

Of dat klopt, zou toekomstig onderzoek moeten uitwijzen.

De studie onderstreept dat er nog veel over het fenomeen en de complexe relaties tussen octopussen en vissen te leren valt. Zo zal uit vervolgonderzoek moeten gaan blijken of de octopussen geldige redenen hebben om tikken uit te delen, of dat ze soms gewoon gemeneriken zijn. Dat zou overigens ook best kunnen. Octopussen zijn erg intrigerende wezens en bovendien bijzonder intelligent.

Ze kunnen potten opendraaien, puzzels oplossen en zelfs – dankzij hun flexibele en veelzijdige ledenmaten – uit hun tanks ontsnappen. Hierdoor vormen ze één van de meest ongewone soorten op aarde, waar we nog lang niet alles over weten.

Bron: Scientias