Compositie regels… geen goede foto zonder een goede compositie. Een goede foto bestaat uit drie componenten: de juiste lichtomstandigheden, de juiste locatie of onderwerp en de juiste compositie. Een goede compositie kun je zien als het fundament van een geslaagde foto. René Lipmann helpt je op weg met 10 compositieregels voor onderwaterfotografie. Hierbij de regels 6 tot en met 10!

Tekst en foto’s: René Lipmann

Nergens is een goede compositie zo belangrijk als in de onderwaterfotografie. Maar waarom en wat maakt nu een goede compositie? Je fotocamera legt tweedimensionale beelden vast. Diepte die wij zien, ziet een camera niet. Dat kan al snel leiden tot een saaie ‘platte’ foto. Dat is de reden waarom een goede compositie zo belangrijk is. We brengen diepte in onze foto’s. Diepte die nog eens versterkt wordt door het juiste lijnenspel. Het resultaat is dat we de kijker met onze foto’s ‘visueel foppen’. Hoe minder mooi het licht of de duiklocatie, hoe belangrijker de regels rond compositie worden. Het biedt je een houvast om bij minder ideale omstandigheden toch met iets bijzonders boven water te komen.

Compositie is simpel. Het moeilijkste wat er echter is, is een simpele compositie

Het maken van een goede compositie hoeft niet moeilijk te zijn. Voor sommigen is het een tweede natuur en een kwestie van ‘zien’. Voor anderen is het simpelweg een kwestie van nadenken voordat je de foto maakt. Tot welke categorie je ook behoort, probeer vooral de logica achter een goede compositie te begrijpen. Uiteindelijk is het niet meer dan rekening houden met wat wij als ‘harmonie’ en ‘in balans’ ervaren. Door van een onderwerp zoveel mogelijk composities te maken, ontwikkel je vanzelf een gevoel voor wat wel en niet werkt. Maak zowel foto’s in portretstand als in landschapstand en varieer met je standpunt. Een gevoel ontwikkelen voor een goede compositie en verhoudingen is één van de belangrijkste aandachtspunten voor een onderwaterfotograaf. De regels rond compositie zijn redelijk eenvoudig. Aan de hand van 10 foto’s – kijk hier voor deel 1 – zal ik je uitleggen hoe je ze toepast.

Nummer 6: Framing

Gebruik natuurlijke kaders als wrak- en grotopeningen. Hiermee bied je een bijzondere blik op de onderwaterwereld. Door het belangrijkste gedeelte in je foto te omkaderen, lijst je dit deel bijna letterlijk in. Je maakt een frame binnen een frame: de randen van je foto zijn het buitenste frame, het tweede frame maak je ín de foto, door je compositie slim te kiezen. Daarbij creëert deze compositie een gevoel van diepte in de foto. Het onderwerp, bijvoorbeeld een school vissen of model, dienen de foto in te zwemmen. Op deze manier kun je vrij veel op de foto zetten, zonder dat er direct een rommelig beeld ontstaat. Het kaderen kan de kijker verder helpen om een idee te krijgen van de grootte van de ruimte én hoe deze in elkaar zit.

Camera: Nikon D300 Lens: 10-17mm Diafragma: f/7.1 Sluitertijd: 1/125 sec ISO: 500 Flitsers: 2x Sea&Sea YS-D1

Nummer 7: Plaats het dominante oog in het midden

Met deze compositietip kun je ervoor zorgen dat het net lijkt alsof het zeepaardje de toeschouwer met zijn blik volgt. Je wordt als kijker als het ware gevangen door de blik van de gefotografeerde. Dit geeft het gevoel dat het oog je volgt. Deze tip werkt ook goed bij een visportret of opnames van een zeenaaktslak. Of bij je duikbuddy! Laat hem of haar juist eens een keer in de lens kijken. Als je het goed toepast maak je een verrassende foto.

Camera: Nikon D300 Lens: 60mm Diafragma: f/14 Sluitertijd: 1/125 sec ISO: 320 Flitsers: 2x Sea&Sea YS-D1

Nummer 8: Symmetrische compositie

Bij een symmetrische compositie wordt een deel van het beeld gespiegeld rond een symmetrie-as. De spiegeling hoeft niet heel nauwkeurig te zijn, het gaat meer om een gelijkmatige verdeling van de beide kanten van de as. Dit is erg prettig voor het oog en kan de esthetische waarde van je foto vergroten. Onder water zijn we omringd door symmetrie, zowel natuurlijk gevormd als door de mens gemaakt. Zoals een zeekreeft in de Oosterschelde of de grote schoorsteen van de olietanker Um el Faroud voor de kust van Malta. Nog een goede manier om dit te gebruiken is om de symmetrie op een bepaalde manier te doorbreken. Hiermee breng je meer spanning in de scene. De spanning in deze plaat wordt gemaakt door de symmetrie te doorbreken met behulp van mijn buddy.

Camera: Nikon D300 Lens: 10-17mm Diafragma: f/11 Sluitertijd: 1/125 sec ISO: 400 Flitsers: 2x Sea&Sea YS-D1

Nummer 9: Patronen en herhalingen

Patronen zijn fijn om mee te werken, zeker voor de beginnende onderwaterfotograaf. Op deze foto heb ik gewerkt met juweel-anemonen. Deze diertjes vind je in veel verschillende kleuren: groen, roze, wit, bruin, oranje en lichtblauw. Vaak staan vele anemonen van dezelfde kleur op één plek bij elkaar. Maak een foto van alle kleuren en je hebt al snel een mooie serie. Het is nog leuker als het patroon wordt onderbroken zoals in onderstaande foto.

Hiermee kun je nog sterker het accent op je onderwerp leggen. Het patroon komt terug in de schelp van het slakje. Door de wendingen van het huisje is er ook een draaibeweging ontstaan.

Camera: Nikon D300 Lens: 60mm Diafragma: f/18 Sluitertijd: 1/125 sec ISO: 200 Flitsers: 2x Sea&Sea YS-D1

Nummer 10: Regels zijn er om te breken!

Als je afwijkt van de besproken regels, doe het dan bewust en realiseer je dat je je op glad ijs begeeft. Doe je het goed, dan boek je verrassend mooie resultaten. Doe je het verkeerd, dan heb je een ‘onbegrepen’ foto. Een onderwerp van boven naar beneden fotograferen is meestal ‘not done’. Er zijn onderwerpen onder water, zoals wrakken, waarbij dat juist prima kan. Minder voor de hand liggend is een haai. Om de elegantie en fraaie kleur van de blauwe haai vast te leggen heb ik bij deze foto bewust gekozen voor een opname van bovenaf waarbij ook beweging is vastgelegd. Elk onderwerp vraagt zijn eigen aanpak.

Soms is het juist beter om een onderwerp midden in het beeld te zetten, de horizon schuin te laten lopen of een apart scherpstelpunt toe te passen. Ga lekker duiken en experimenteren. Een foto die je wel neemt is oneindig veel beter dan een foto die je niet neemt. Goed en fout bestaat niet, een compositie die werkt is per definitie een goede compositie.

Camera: Nikon D300 Lens: 10-17mm Diafragma: f/13 Sluitertijd: 1/250 sec ISO: 250 Flitsers: 2x Sea&Sea YS-D1

Nieuwsgierig naar de eerste vijf onderwaterfotografie compositie regels? Klik hier!

Bekijk ook: Dramatisch en romantisch, fotograferen in zwart-wit