Een zwarte, fluwelen vis met fluorescerend blauwe stippen. Waarschijnlijk heb je nu een goede voorstelling bij deze vis, maar met zulke beschrijvingen kunnen we in dit blad uiteraard niet aan komen zetten. Daarom komt de Fish ID Specialty voor mij als geroepen.
Fish ID
Het is al een en al bedrijvigheid wanneer ik me richting mijn ‘leslokaal’ begeef. Duikers maken hun setjes klaar en onder water worden ook de nodige bubbels geblazen. Mijn les vindt vandaag buiten plaats, de tafel en stoelen staan gereed. Op de tafel ligt Reef Fish Identification formaatje wetboek.
Na een snelle blik zie ik dat het boek vijfhonderd pagina’s telt. Nu begin ik toch ietwat zenuwachtig te worden. Moet ik die allemaal uit mijn hoofd leren? Danny komt aangelopen en stelt me direct gerust: «Geen zorgen, we zoeken vandaag alleen een aantal vissen op in dit boek, je hoeft ze echt niet allemaal te kennen!»
Danny kent het hele boek uit haar hoofd..
Als het om vissen gaat, dan moet je bij Danny zijn. welke vis het ook is, ze is even enthousiast en kan je er alles over vertellen. Zij verzorgt bij Buddy Dive de Fish ID Specialty, maar haar kennis reikt veel verder dan dat. «Toen ik op Bonaire kwam werken als Divemaster vroegen veel gasten steeds welke vissen we hadden gezien. In het begin kende ik ze nog niet, dus zocht ik het op in mijn Fish ID boek.
Elke vis die je opzoekt, onthoud je voor de rest van je leven!» Ned en Anna Deloach, founders van de USA Reef Foundation en auteurs van Reef Fish Identification, komen elk jaar zes weken naar Bonaire om bij Buddy Dive lezingen en cursussen te geven. «Ik werd meteen als derde persoon bij hen gezet en raakte steeds meer geïnteresseerd in fish ID.
Ze maakten me daarbij warm om surveys uit te voeren voor de Reef Foundation. Dat is vissen tellen en in de database invoeren die door veel (milieu)organisaties wordt gebruikt. Ik wilde uiteraard Expert Level Surveyer worden en daarom moest ik aan de studie, het hele Fish ID boek kennen en een test doen om mijn level 5 te behalen. En dat is gelukt!»
In de database staat waar je de gele hengelaarsvis kunt spotten.
Plat, rond en grijs
Met nog meer ontzag kijk ik naar Danny, die dus daadwerkelijk het hele boek uit haar hoofd kent. Eén van de hoofdredenen waarom duikers de Fish ID Specialty volgen, is niet alleen om te weten wat ze zien, maar ook waar je op moet letten. Weet je wat jouw favoriete vis eet en waar hij graag verblijft, dan is de
kans om hem te vinden aanzienlijk groter.
«Vertel nu maar eens van welke vissen je graag zou willen weten hoe ze heten,» steekt ze van wal. «Op basis daarvan gaan we verder uitbouwen. Bij deze cursus draait het vooral om het plezier en dat je er iets van opsteekt, maar het is niet prestatiegericht.» De vraag is snel beantwoord. Bij het huisrif zwemmen
meerdere soorten die ik graag bij de naam zou willen noemen. Onder de steiger is het een drukte van jewelste, en twee soorten springen daaruit.
Wanneer ik haar vertel dat ze plat, rond en grijs zijn, en dat ze met heel veel zijn, weet ze al direct welke vis ik bedoel. «Er leven twee soorten onder het dok, ten eerste de grijze snapper. Dit is een vis die hier heel veel voorkomt, ze leven graag bij de steiger omdat er altijd wel iets te snaaien valt. Daarnaast vind
je daar de chubs, een grijze ronde vis die daar graag rondhangt.»
Ik vind de specialty nu al leuk, want nu weet ik tenminste hoe de vissen heten die me de hele tijd achtervolgden en me zo aan het lachen maakten. Nog eentje die we hier regelmatig tegenkomen is de Franse engelvis. Danny vertelt: «Zijn lichaam is bedekt met gouden/grijze stippen, net zoals het uniform van de Franse militairen. Vandaar de naam. Zo is ook de Franse grommer vernoemd naar de militairen, hij heeft ook gouden strepen, met alle bijbehorende poeha en kleurtjes.»
Naast ‘makkelijk’ te determineren soorten, is er uiteraard ook een categorie ‘lastig’, of misschien ook wel ‘onmogelijk’. Want sommige vissen ondergaan een hele metamorfose van baby tot volwassen exemplaar. «Neem nou de blauwe doktersvis, als ze jong zijn, is hij helemaal knalgeel. Maar als hij volwassen is, is hij compleet blauw of paars. Het enige gele dat hij nog overheeft, is het ‘haakje’ bij zijn staart dat op een scalpel van een chirurg lijkt,» legt Danny uit. Dat maakt het er allemaal niet makkelijker op.
Een zwarte streep… een groot oog… Dit is de soldatenvis.
Leuke feiten
Op een leitje schrijf ik twintig vissoorten die ik samen met Danny doorneem. Op nummer 11 staat de stoplichtpapegaaivis, eentje die ik vaak gezien heb, maar waarvan ik zijn exacte naam niet wist. Dat het om een papegaaivis ging, was duidelijk. Maar welke? «Het mannetje en vrouwtje verschillen compleet qua kleur.
Het vrouwtje heeft veel rood en wit, het mannetje is juist groen/blauw. Waarom ze naar stoplichten vernoemd zijn? Door de kleur van de staart: deze is geel/oranje.» Bij 19 schrijf ik drievlekkenjuffertje op, die hele kleine pittige visjes die snibbig kunnen reageren als je te dicht bij ‘hun’ algentuintje komt.
Sergeant-majoors vallen ook onder de juffertjes, deze hebben vaak een paarse patch met eitjes. Wanneer ze naar je toe zwemmen, worden ze veel donkerder van kleur. Als ze in de waterkolom rondhangen, zijn ze juist heel licht van kleur. Wat een leuke feiten leer je zo! Ik sluit de rij met de langverwachte yellow tail damsel. «Als volwassene is deze niet zo mooi, als kleintje wel. Hij heeft dan fluorescerende blauwe stippen op zijn zwarte lijfje.»
Ha! Eindelijk is het me nu duidelijk welke vis ik zo mooi vind, en dat dit dus de juveniele uitvoering is. In vol ornaat, gewapend met leitje en potlood, loop ik de trap af. Als ‘huiswerk’ moet ik ook een vis tekenen die ik niet ken en die vervolgens opzoeken in de ‘visbijbel ’of uiteraard gewoon vragen aan mijn ‘Fish ID Master’, waarin ik Danny stiekem heb omgedoopt. We gaan te water en zetten koers naar de steiger. Daar kan ik gelijk de grijze snappers afstrepen, die nog steeds als een dikke klont vis in de schaduw hangen.
Het is even goed nadenken, maar door zijn gouden strepen verraadt hij zichzelf: een Franse grommer.
Ik word in mijn kielzog gevolgd door nieuwsgierige chubs (punt twee kan ik ook afvinken!) die me geen moment uit het oog verliezen. Het huisrif ligt op een steenworp afstand en al snel ben ik omgeven door allerlei soorten vissen. Ik word nu wel een beetje zenuwachtig, want stiekem zijn het er best veel! Boven water met de uitleg van Danny en het boek ernaast, leek het allemaal zo makkelijk. Maar hoe zag ook alweer de Franse grommer eruit? Toch kan ik meerdere punten van mijn lijstje wegstrepen.
Danny zwemt steeds vlak bij me en knikt goedkeurend. Bij een stuk koraal verderop zie ik een stoplicht-papegaaivis, een vrouwtje! Ja! Die staat ook op mijn lijst! Vink. Van een vis die ik al heel vaak gezien heb, maar waarvan ik nog steeds de naam niet weet, maak ik een tekening. Hij staat altijd op zijn vinnetjes tussen twee stenen of stukken koraal in, heeft stippels en hele dikke lippen. Mijn tekening heeft veel weg van een raar beest uit een cartoon, maar het is voor mij duidelijk waar ik op moet letten voor identificatie.
We maken een duik van ruim een uur en komen niet verder dan 10 meter diepte en misschien hebben we net 50 meter rif gezien. Door zo bezig te zijn met vissen identificeren, duik je heel anders en ik vind het geweldig. Wonderbaarlijk dat ik zoveel heb kunnen afstrepen! En boven water weet Danny – uiteraard – direct welke vis ik getekend heb (ze hoefde niet eens te lachen om mijn tekening!): een bloedrode juweelbaars.
Onder de steiger hangt altijd een grote kliek grijze snappers.
Handige database
Bij de tweede duik maken we een reef survey. Op dit waterdichte papiertje staan ontzettend veel vissen vermeld die je moet afvinken. «Je moet wel zeker weten dat het de juiste vis is, want deze data verwerken we in de database. Het maakt niet uit of het er 1 of 100 zijn, zolang je maar de goede afstreept.
We gebruiken deze informatie voor studies en bedrijven,» legt Danny uit. Het leuke van deze database is dat duikers er ook gebruik van kunnen maken. Wil je weten welke vissen je het meest ziet bij bijv. duikstek Alice in Wonderland, dan raadpleeg je gewoon de database. Wil je adelaarsroggen of een hengelaarsvis tegenkomen? Ook dat is terug te vinden.
Ondanks dat Danny het boek helemaal uit haar hoofd kent, is ze nog lang niet uitgekeken op alle vissen. Wanneer ze kan, springt ze met een reef survey in het water om gewoon lekker ‘vissen te tellen’. Zoals ze het noemt: het is verslavend. En daar heeft ze ook wel gelijk in, want ik wil nog meer vissen leren herkennen. Of het ooit zo ver zal komen dat ik de Reef Fish ID uit mijn hoofd weet, denk ik niet, maar een hoofdstuk of wat zou toch moeten lukken…
Aan de hand van mijn tekening weet Danny me te vertellen dat dit de bloedrode juweelbaars is.
