Hoe diverser een diersoort, hoe groter de kans dat deze een onvermijdelijke massa-extinctie weet te overleven. In de oceanen bevinden zich momenteel meer diersoorten dan ooit tevoren – en dit is waarom.

Denk aan de meest uiteenlopende soorten vissen, weekdieren een schaaldieren. “Het fossielenbestand van zeedieren laat heel duidelijk zien dat er tegenwoordig meer geslachten – groepen van nauw verwante soorten – bestaan dan er ooit in het verleden zijn geweest,” zegt onderzoeker Matt Knope tegen Scientias.nl.

Maar waarom? In een nieuwe studie denkt de onderzoeker daar een sluitend antwoord op te hebben gevonden.

Diversiteit

De onderzoekers bestudeerden ongeveer 20.000 geslachten van fossiele zeedieren over de afgelopen 500 miljoen jaar en ongeveer 30.000 geslachten van levende zeedieren. En hieruit rolde een interessante bevinding. Volgens Knope zou de opmerkelijke diversiteit in de oceanen weleens een trucje van moeder natuur kunnen zijn. Zo blijkt dat uiteenlopende soorten dieren langzaam en gestaag, gedurende een lange tijd, diversifieerden. En dit beschermde deze lijnen van vissen, geleedpotigen en weekdieren tegen uitsterven.

Massa-extinctie

“In de geschiedenis van de aarde hebben zich vijf massa-extincties voorgedaan,” zegt Knope. “Tijdens alle vijf massa-extincties is minstens 75 procent van de op dat moment levende soorten verdwenen. Maar gelukkig waren deze gebeurtenissen niet dermate ernstig dat het al het leven op aarde wegvaagde.”

Hoewel sommige geslachten na zo’n massale uitsterving werden gedwongen om van voren af aan te beginnen, blijkt dat vissen, geleedpotigen en weekdieren zich uitstekend wisten aan te passen en opmerkelijk veerkrachtig waren. En dit betekent dat de ‘langzame en gestage’ ontwikkeling van deze lijnen een sleutelrol heeft gespeeld; zij bereikten de hoogste diversiteit en wisten dus het beste te overleven. “Als je lid bent van een ecologische flexibele groep, ben je beter bestand tegen uitsterven,” stelt Knope.

Een ecologisch divers koraalrif vol met verschillende soorten vis in Miloli’i, Hawaii. Afbeelding: John H.R. Burns

Om dit iets beter te begrijpen, geeft Knope een voorbeeld. “Vergelijk het met financieel beleggen,” zegt hij. “Als je belegt in verschillende soorten aandelen loop je minder risico. Als de markt namelijk instort en je hebt gespreid, verlies je niet gelijk al je geld. Heb je al je geld op één aandeel ingezet en de markt stort in, dan ben je wel alles kwijt. En ditzelfde fenomeen zien we dus ook in de natuur.

Diergroepen die voordat massa-extincties op het toneel verschenen waren gediversifieerd, overleefden deze veel vaker dan ecologisch homogene diergroepen.”

Voortplanting

De bevindingen uit de studie zijn om nog een andere reden opmerkelijk. Wetenschappers dachten namelijk dat een hoog voortplantingspercentage essentieel was voor diversificatie. Maar het tegendeel blijkt waar. “De oceaan van vandaag de dag is gevuld met een duizelingwekkende reeks soorten vissen, geleedpotigen en weekdieren,” zegt Knope. “En dit is niet omdat ze zich sneller wisten voort te planten dan minder vaak voorkomende soorten, maar omdat het percentage van soorten dat uitstierf lager lag, vooral tijdens periodes van massa-extincties. Onze resultaten zijn wat dat betreft onverwachts.

” Volgens de onderzoeker is de fabel van de haas en de schildpad een geschikte manier om de diversificatie van zeedieren te verklaren. “Sommige groepen kenden een snelle diversificatie over kortere periodes, maar werden later ingehaald door langzamere groepen die gedurende lange tijd diversifieerden,” zegt Knope. “En die laatste groep blijkt uiteindelijk het beste bestand tegen massa-extincties.”

Zesde massa-extinctie

Op dit moment bevinden we ons wat betreft de wereldwijde biodiversiteit in zwaar weer. Zo dreigen vele planten- en diersoorten – wederom – uit te sterven. Vele onderzoekers beweren dan ook dat we op dit moment in de zesde massa-extinctie zijn beland. “De snelheid waarmee er momenteel soorten verloren gaan is ongeveer gelijk of zelfs hoger dan tijdens de vijf voorgaande massa-extincties,” aldus Knope.

“Als deze snelheid waarmee soorten uitsterven doorzet, betekent het dat een volgende massa-extinctie zowel op het land als in de oceaan onvermijdelijk is. We zijn op dit moment in race tegen de klok om dit te voorkomen, maar dat vereist grote veranderingen in het menselijke gedrag.” Volgens de onderzoeker zijn de gevolgen van zo’n volgende massa-extinctie dramatisch.

“De toekomst van de mensheid is rechtstreeks verbonden aan het welzijn van soorten waar we op vertrouwen voor ons voedsel, medicijnen en de natuurlijke cycli van de aarde en het klimaatsysteem,” legt hij uit.

Het krioelt van de diversiteit

Wat dat betreft licht de huidige studie een tipje van de sluier. Want het onderzoek helpt mee die soorten te identificeren die in het verleden wisten te overleven en gedijen, ook tijdens massale uitstervingen. Het verklaart waarom het in de oceanen op dit moment krioelt van de diversiteit. Maar dat niet alleen.

“Onze studie suggereert dat ecologisch diverse groepen waarschijnlijk meer kans maken om te overleven dan ecologisch homogene groepen,” vat Knope samen. En dus weten we een beetje beter wat we kunnen verwachten.

Bron: Scientias.nl