Over het algemeen kun je stellen dat de medische noodzaak van een pacemaker doorgaans een reden is om niet meer te duiken. Maar er kunnen redenen zijn waarbij dit wat genuanceerder ligt. In gevallen waarin er geen andere redenen zijn om te stoppen, kan duiken met een pacemaker mogelijk zijn.

Het gaat hier om patiënten bij wie er geen sprake is van structurele schade aan het hart, bijvoorbeeld door een hartinfarct, maar ‘slechts’ van een verstoorde geleiding van prikkels met verder een goede hartfunctie en goede prestaties. Het is daarom van groot belang dat de pompfunctie van het hart voldoende is.

Vervorming van de behuizing bij toename diepte

We kunnen ons hier dus concentreren op de ‘pacemakervraag’. Het is zo dat zo’n 15 jaar geleden de meeste fabrikanten verklaarden dat duiken tot een diepte van maximaal 30 meter veilig was. Maar toen al was er achtergrondinformatie beschikbaar waaruit bleek dat er bij pacemakers lichte vervormingen van de behuizing optreden naarmate de diepte toeneemt. Wat er in het ergste geval toe kan leiden dat de afdichtingen op de punten, waar de pacemakerdraden in de behuizing worden gestoken, gaan lekken, waardoor het binnendringen van lichaamsvloeistof en als gevolg daarvan een storing of zelfs uitval van de pacemaker mogelijk is.

Maximale duikdiepte van 30 meter

Bij druktesten werd de kritische diepte hiervoor bereikt op ongeveer 20 meter, zodat de duikgeneeskunde altijd een maximale duikdiepte van 20 meter heeft aanbevolen, zelfs als de betreffende pacemaker voor 30 meter was goedgekeurd. Interessant is dat de meeste fabrikanten van pacemakers in de jaren die volgden steeds conservatiever werden in hun opgave. Aanvankelijk tot diepten van 10 meter en momenteel ligt de aanbevolen diepte zelfs op 1,5 meter – let wel, voor dezelfde modellen als voorheen, wat grotendeels te wijten is aan productaansprakelijkheid. Dat is tenminste wat wij artsen veronderstellen. En het advies van de fabrikant is ook bindend, dus de duikgeneeskunde kan dit niet tegenspreken.

Gecertificeerde drukweerstand

De fabrikant van pacemakers St. Jude Medical meldt: “Wat de gecertificeerde drukweerstand betreft, is de pacemaker goedgekeurd voor duikdieptes tot 60 meter. Dit betekent ook dat de units tot dit drukequivalent zijn getest en zelfs bij de opgegeven maximale druk perfect werkten.” Wat in deze context meestal niet wordt getest, en vooral niet onder realistische omstandigheden met ingebrachte pacemakersondes en liggend in een waterbad, is de dichtheid van de afdichtingen onder deze druk. Om deze reden worden de apparaten van St. Jude Medical door de duikgeneeskunde geschikt geacht tot een duikdiepte van 15 tot 20 meter.

Samengevat betekent dit:

Jij en je behandelend cardioloog dienen ervoor te zorgen dat de fabrikant van het te implanteren apparaat een drukbestendigheid heeft voor diepten van meer dan 20 meter. Niettemin moet je je beperken tot de maximale duikdiepte. Met betrekking tot de desbetreffende fabrikantengoedkeuringen moet je zelf controleren welke waarden hier in aanmerking komen. En nog een opmerking: soms wordt in plaats van een pacemaker een ICD (geïmplanteerde defibrillator) geïnstalleerd. Al gaat het ‘slechts’ om de werking van de pacemaker en niet om de noodzaak van defibrillatie, want een ICD kan alles wat een pacemaker ook kan: een geïmplanteerde ICD is altijd een absolute contra-indicatie voor duiken!

Foto’s: Shutterstock