De succesvolle 10-daagse “Expeditie Noordzee” van Stichting Duik de Noordzee Schoon i.s.m. Stichting De Noordzee heeft 750 kilo aan verspeeld vistuig geborgen, 8 wrakken in kaart gebracht en de onderwaternatuur van de harde substraten – zoals wrakken en stenen – in Nederland vergeleken met die van de Farne Eilanden; een goed beschermd natuurgebied in Engeland. Er zijn in 10 dagen 13 duiken gemaakt met 28 duikers.

Afgelopen jaren heeft het expeditieteam 35.000 kg spooknetten geruimd op 145 verschillende Nederlandse wrakken. Dit jaar dook het team in Engeland waar er veel minder netten op de wrakken lagen, maar wel meer ander afval – zoals plastic flessen, handschoenen en wikkels – en een aantal verloren kreeftenkorven. De hoeveelheid sportvistuig dat op de Engelse wrakken werd gevonden, is te vergelijken met die in Nederland langs de kust. Verloren vistuig – netten, vishaakjes met lood en kreeftenkorven  – vormt een groot gevaar voor vissen, kreeften en krabben die er in verstrikt raken en sterven.

Expeditie Noordzee

Tijdens de expeditie werden er bijzondere waarnemingen gedaan op de wrakken van de Doggerbank waaronder een eikapsel van een hondshaai, pijlinktvissen (Alloteuthis subulata) met eieren, steenkoralen (Caryophyllia smithii) en een zeewolf (Anarhichas lupus). Wrakken in Engeland bleken bijzonder biodivers. Op één van de wrakken dichtbij de kust werden tijdens één duik 18 verschillende soorten naaktslakken waargenomen. Watermonsters zijn genomen om te testen of de aanwezigheid van vissen, zoals kabeljauwen, ook via eDNA vastgesteld kan worden. Op de Farne Eilanden werd een octopus waargenomen. Spectaculair waren de zeehonden die zich onder water lieten zien en de grote wanden volledig bedekt met dodemansduimen en vele andere vastzittende soorten. Verder was duidelijk zichtbaar dat het eilandengebied een kraamkamer is voor de Noordzee. Jonge vissen waaronder grote scholen jonge kabeljauw (20 cm lang) zoeken bescherming bij het kelp. Op de eilanden nestelen veel vogels waaronder zeekoeten, alken en papegaaiduikers. Op de terugweg naar Nederland was het team voornemens om op de Bruine Bank met een dropcam de Sabellaria riffen te onderzoeken: steenachtige structuren gemaakt door de zandkokerworm. Deze zijn vorig jaar tijdens een expeditie van de Oceana Foundation ontdekt en vormen uniek levend hard substraat in de overwegend zandige Noordzeebodem. Door het stormachtige weer van de afgelopen dagen, met golven van meer dan 3 meter, moest het team echter noodgedwongen eerder terugkeren.

Engelse wrakken

Vanuit archeologisch oogpunt was het opvallend dat de Engelse wrakken waar het team op dook minder beschadigd zijn dan de Nederlandse. Nergens vonden de duikers door slopers afgeknepen wrakdelen. Wel hebben ze mooie scheepsschroeven en patrijspoorten waargenomen en op één oud wrak van een luxe passagiersschip zelfs nog prachtig serviesgoed en bestek. In Engeland zijn de wrakken veel beter beschermd dan in Nederland wat dan ook goed zichtbaar is onder water. Duik de Noordzee Schoon streeft al jaren naar eenzelfde bescherming voor de Nederlandse wrakken en meer bewustwording bij de Nederlandse wrakduikers.

Moeilijke omstandigheden

Dankzij de ruime ervaring en professionaliteit van het team was ze ondanks moeilijke omstandigheden zoals storm en slecht zicht in staat om mooie onderwaterfoto’s en -filmbeelden te maken. Onderaan dit persbericht bevinden zich links naar zowel de foto’s als filmbeelden die tijdens deze expeditie zijn gemaakt.

Ook worden verwijderde spooknetten en kreeftenkorven aan land gebracht. Stichting Anemoon onderzoekt de netten op aanwezige fauna. De netten worden daarna gedoneerd aan Healthy Seas, een stichting die het recycled in onder andere sokken.

Expeditieleider Ben Stiefelhagen

‘We hebben de Noordzee weer schoner achtergelaten dan we haar aantroffen. Het gevonden haaienei op de Doggersbank geeft hoop op terugkeer van een rijker ecosysteem zodra de omstandigheden daar geschikt voor worden gemaakt’. Ben Stiefelhagen, expeditieleider.

‘Deze expedities zijn van onschatbare waarde, ze dragen bij aan essentiële kennis over en waardering voor de Noordzee.’ – Floris van Hest, directeur Stichting de Noordzee

Expeditie Noordzee 2018

De expeditie is een initiatief van Stichting Duik de Noordzee Schoon in samenwerking met Stichting De Noordzee. Het expeditieteam bestaat uit marien biologen, amateurarcheologen, ecologen, fotografen, filmers en supportduikers. Het duikwerk kan alleen worden gedaan door zeer ervaren duikers gezien de lastige omstandigheden waarin het project moet worden uitgevoerd: 10 tot 35 meter diepte in koud, stromend water met wisselend zicht (2 tot 15 meter). Het team werkt nauw samen met onderzoeksbureaus, het bedrijfsleven, universiteiten en de overheid. Het is sinds 2011 de 12de expeditie die de stichting organiseert. Stichting Duik De Noordzee Schoon wil het belang van natuurlijke- en kunstriffen in de Noordzee op de kaart zetten. Wrakken en stenen fungeren als kraamkamers en schuilplaatsen voor veel dieren, er leven naar schatting ruim 500 verschillende diersoorten op deze harde substraten. Het zijn bovendien tijdscapsules van groot cultuurhistorisch belang. 

Volg de website en Facebook van Stichting Duik De Noordzee Schoon en Stichting De Noordzee voor meer informatie.

Foto’s: Cor Kuyvenhoven en Udo van Dongen

Bekijk ook: Spookachtige beelden van scheepswrak in Lake Superior