Meer dan tweehonderd wrakken hebben ze van visnetten ontdaan in de afgelopen 12 jaar. En dit ging niet ongemerkt. Dankzij Duik De Noordzee Schoon is de ‘onzichtbare’ zeebodem van de Noordzee een stuk zichtbaarder geworden voor het grote publiek. Wij spreken met de grondleggers van DDNZS, Ben Stiefelhagen en Klaudie Bartelink.

Tekst: Carlo Vreugde Foto‘s: Cor Kuyvenhoven en Udo van Dongen

Jullie hebben al zoveel gedaan en het is geen makkelijke job. Waar komt jullie passie vandaan?

Ben is een enorme dierenliefhebber die al meer dan 46 jaar duikt en altijd onderwaterleven heeft bevrijd uit netten. Hij is de eerste ter wereld die het probleem spookvissen officieel bekend heeft gemaakt (Visserijnieuws 11 sept. 1998). Om erger te voorkomen, vormde hij een groep van meerdere duikers die de wrakken in de Noordzee bevrijden van spooknetten. In 2009 ontstond het idee om dit concept om te zetten in een stichting. Maar erg positief werd dit niet ontvangen, hoongelach volgde en uitspraken als: jullie zijn bezig met een druppel op een gloeiende plaat, werd keer op keer tegen ons gezegd.

Maar jullie besloten toch door te gaan?

Ja. We wilden deze belangrijke taak niet zomaar naast ons neerleggen. We merkten dat één dag duiken niet zo veel impact maakte en besloten om expedities op te zetten vanaf een week tot maximaal tien dagen. Maar hierdoor gingen de kosten ook flink omhoog en moesten we op zoek naar sponsors. Omdat wij super gemotiveerd het verhaal konden overbrengen en de duikers lieten zien dat ze met hun hobby iets goeds konden doen voor het grootste, maar onbekendste natuurgebied van Nederland, kregen we steeds meer draagvlak. Onze eigen voortuin, de Noordzee, verdient onze zorg. En grotere partijen begonnen dat ook in te zien. Ons eerste project vond plaats in 2011-2013 waarin we in vier expedities honderd wrakken hebben schoongemaakt, dit was mogelijk dankzij steun van de Postcodeloterij en Stichting Kust & Zee. Daarna volgden nog zes expedities op de Noordzee, die we konden uitvoeren dankzij Stichting Adessium, het WNF, Stichting Zabawas en het ING Goede Doelen Fonds. Aan de duikers werd ook een bijdrage gevraagd.

De wetenschap is inmiddels onmisbaar geworden voor jullie expedities. Hoe is dit zo gekomen?

Klaudie was in 2009 in contact gekomen met Stichting ANEMOON, dat onderzoek doet naar verspreiding, trends en patronen van onderwatersoorten. We zouden met een expeditie naar de Doggersbank gaan en het was onbekend wat we zouden aantreffen: alleen zand of ook leven? Daarom leek het haar een goed idee om te vragen of er misschien biologen mee konden. ANEMOON reageerde enthousiast en op de Doggersbank werden ze blij verrast met zelfs voor Nederland nieuwe soorten. In de expedities die volgden gingen steeds weer biologen mee en al die keren is er telkens nieuw leven ontdekt. Wij bieden met deze expedities een platform waar de duikende biologen erg graag gebruik van maken.

Een expeditie opzetten doe je niet even 1,2,3…

Er komt behoorlijke wat bij kijken. Het belangrijkste van de expeditie is dat het een echt team is met een expeditieleider,  vrijwilligers en gemotiveerde duikers die getraind zijn en een goede duikuitrusting hebben. We stoppen veel tijd in de voorbereiding van deze expedities. Het gaat hierbij om de logistiek, schip, sponsoring, materiaal (zuurstof, helium) en opleidingen voor uniform duiken (maritieme trainingen, wrakduikspeciality, trimix, dezelfde duik­methodiek/materiaal). Op deze manier leren we het team ook goed kennen en weten we wie we waarop kunnen inzetten. Nieuwe teamleden gaan mee onder begeleiding omdat zij de teamervaring missen. Er staan targets voor de expedities die gehaald moeten worden en juist op spannende momenten dienen de duikers volledig inzetbaar te zijn. Grote golven van twee meter moeten geen probleem zijn. Het is geen plezierig vakantietripje, maar het is hard werken. Wij zijn supertrots op ons duikteam.

Jullie hebben heel wat levens gered.

Dat klopt, we hebben meer dan 6000 duizend dieren bevrijd die verstrikt waren geraakt in spooknetten. Maar daarnaast hebben we veel meer kunnen doen: we hebben de biodiversiteit in beeld gebracht van 300 diersoorten op wrakken en de archeologische waarde bepaald. Als derde is een grote hoeveelheid afval uit de Noordzee verwijderd. We praten dan over het gemiddelde gewicht van een auto; het gewicht van 26 auto’s aan visnetten en 12 auto’s aan lood! Qua vislijnlengte gaan we bijna de aarde rond op 1.000 kilometer na. Als laatste is de aandacht voor de Noordzee gegroeid dankzij de vele aandacht van de media.

En nu brengen jullie het jubileumboek uit, In de Diepte.

Het boek laat al onze expedities zien die we de afgelopen jarenr hebben uitgevoerd. Het telt 200 pagina’s en is voorzien van schitterende foto’s en persoonlijke verhalen. Er zijn ook illustraties in opgenomen zodat je in één oogopslag kunt zien wat er zoal in de Noordzee leeft. De gehele opbrengst gaat naar DDNZS. Het is een erg mooi boek waarmee je iedereen kunt laten zien hoe mooi onze eigen Noordzee is.

Is er nog hoop voor de Noordzee?

De Noordzee is uitgekleed omdat er veel schade aan de bodem is toegebracht door sleepnetten. De natuur heeft tientallen jaren nodig om te herstellen en wij kunnen een handje helpen. Neem nu de productie­platformen die zich in de Noordzee bevinden. Zodra de bron is uitgeput, worden deze niet meer gebruikt. We zouden ze moeten hergebruiken: verwijder de bovenbouw en plaats vijf platformen naast elkaar op de bodem. De lange palen waarop ze rusten zitten al vol met begroeiing en leven. Het enige dat we hoeven te doen is verplaatsen, kantelen en het mooie is ook dat je er niet kunt vissen. Op deze manier ontstaat er in een korte tijd een groot rif. Deze aanpak geeft de natuur even 50 tot 60 jaar extra. Daarna zijn deze constructies uit elkaar geslagen en is het ijzer opgelost in de zee. Daarna moet de natuur het zelf oppakken en de mens beseffen dat deze natuurgebieden volledig beschermd moeten blijven. Wij blijven doorgaan met ons werk, we geven niet op. Ons hoofddoel is om de zee schoner achter te laten dan hoe we haar 25 jaar geleden tijdens onze eerste Noordzeeduiken aantroffen.

In de diepte: nu voor  € 15!

Lees alle achtergrondverhalen van de expedities die Duik De Noordzee Schoon uitvoerde. Kom alles te weten over de enorme biodiversiteit van de Noordzee en bekijk de prachtige foto’s van Cor Kuyvenhoven en Udo van Dongen. Het boek telt maar liefst 200 pagina’s en is full color. Bestellen kan via Vipwinkel.nl Prijs: van € 19,50 nu voor  € 15!

Het belangrijkste van de expeditie is dat het een echt team is met een expeditieleider, vrijwilligers en gemotiveerde duikers die getraind zijn en een goede duikuitrusting hebben.