Gegarandeerd duiken met haaien? Dan kan je je hart ophalen bij Aliwal Shoal in Zuid-Afrika. De troepen zwartpunthaaien komen maar al te graag een kijkje nemen en de zandtijgerhaaien storen zich allang niet meer aan duikers. Met een beetje mazzel zie je ook de nog grotere jongens; tijger- en stierhaaien! En vergeet vooral ook niet een paar dagen op safari te gaan om de Big Five te zien. Africa, here we come!

Overal zie ik vinnen door het water klieven. Haaienvinnen. Wat zijn het er veel! Ze zwemmen langs onze RIB, draaien rondjes en zwemmen druk door en over elkaar heen. De blacktips weten wat hen te wachten staat. Ik eigenlijk nog helemaal niet. Gary en onze schipper gooien de ‘scent-box’ overboord. De haaien worden niet gevoerd, maar met een ‘drum’ gelokt. Dit is een grote ronde bal met gaten erin, waar allemaal visresten in zitten. Deze verspreidt een geur in het water waar de haaien op afkomen. De scent-box hangt los in het water aan enkele boeitjes en drijft met de stroming mee. Dat is ook wat wij zullen doen. Een andere RIB, die een stukje verderop ligt, had al dergelijk lokaas uitgezet, dus we hebben mazzel, de haaien zijn al ter plaatse.

Gary bereidt de ‘scent box’ voor.

Onze scent-box lijkt eigenlijk een beetje overbodig nu, maar het garandeert wel dat de haaien blijven. Eerlijk, ik ben best een beetje zenuwachtig. Niet omdat ik het eng vind, maar ik heb dat altijd bij een eerste duik in een nieuw land. Hoewel ik zo snel mogelijk het water in wil, zegt schipper Malcolm dat we onze tijd mogen nemen om de vinnen aan te trekken en de BCD om te hangen. Zowel hij als Gary helpt iedereen in hun uitrusting en we zijn klaar om te gaan. «On 3!» roept Malcolm. «1… 2… 3!» Plons. Met een backroll entry liggen we allemaal in het water.

Sharknado

Het is rond de 26 graden, in een 5 mm prima te doen. «Everyone okay? Let’s go diving!» roept Gary en daar gaan we. Ik blaas mijn vest leeg en ga kopje onder. Gelijk zie ik haaien. Heel veel haaien. Wat zijn het er veel! Ze cirkelen rond de drums op zeven meter en op vijftien meter diepte. Sharknado. De haaien zijn uiterst vriendelijk en lijken het alleen maar gezellig te vinden dat we er ook zijn. Ze zwemmen recht op de camera af; wie is nu de paparazzi vraag je je af? Links, rechts, boven en onder… Ze komen soms uit het niets ineens aanzwemmen. Af en toe schudt Gary even aan de bovenste drum, om de haaien weer wat hoger te lokken. Het is adembenemend om deze schitterende dieren zo rakelings langs je heen te zien zweven. Ik zie de kieuwen open en dicht gaan, waarbij het oog me even aankijkt. Een blacktip vindt mij blijkbaar razend interessant, want hij zwemt een rondje van 360 graden om me heen. Wat een knapperd! Dan lijkt iets mijn masker aan te vallen… een remora! Ook die zijn hier in grote aantallen te vinden. Ze hangen nieuwsgierig om ons heen, waarbij ze af en toe even happen naar een manometer of BCD.

haaien, haaien en nog meer haaien, ik kijk mijn ogen uit

Stierhaai

Gary’s lamp gaat ineens heftig heen en weer. Hij wijst onder ons en houdt beide handen naast zijn hoofd, zijn vuisten gebald en wijsvingers gestrekt omhoog. Bullshark! Ik herken hem direct. Alle blacktips hebben een puntige neus van bovenaf, de bull heeft een bolle ronde. Ongemerkt daal ik af. Gary had gezegd dat we op ooghoogte van de eerste drum moeten blijven, zo rond de zeven meter dus.  Maar ook had hij er al voor gewaarschuwd dat het soms kan gebeuren dat je ineens op een andere diepte zit. Me guilty. De stierhaai is een echte haai-haai. Een stoere, imposante verschijning. De brede, gespierde quarterback zo tussen de sierlijke blacktips. Hij zwemt een paar keer onder me door, geflankeerd door een peloton remora’s. Ik stijg weer naar zeven meter, ik heb inmiddels de vijftien aangetikt… Maar ja, het is dan ook een stierhaai he! Weer seint Gary; tijgerhaai! Daar! Ik zie duidelijk een tijgerhaai zwemmen. Wat is hij groot… Helaas blijft hij in de diepte. We zien meerdere tijgerhaaien deze duik, alleen helaas te ver om mooie beelden te maken. Maar de blacktips maken dat meer dan goed, want zij geven meerdere malen een spectaculaire show weg. Het is echt bizar.

Springende haaien

Sommige haaien zwemmen ineens keihard naar de oppervlakte. Hun witte buiken steken fel af tegen het water, en ze zwemmen kaarsrecht omhoog. Niet zo sierlijk als een dolfijn, verre van, het ziet er nogal houterig uit. Maar je kan ook niet alles hebben… En dan springen ze dus ook nog het water uit! Dat heb ik nog nooit gezien! Later hoor ik dat ze dit doen om de remora’s af te schudden. Want daar zijn er een hoop van en deze kunnen behoorlijk irritant zijn met hun geplak. We duiken een vol uur en ik geniet elke minuut. Onze schipper vaart naar ons toe en pikt ons op. Eenmaal aan boord krijgen we een poncho die we over onze wetsuit aan kunnen trekken. Want helaas regent het deze dag en dan koel je boven water wel snel af, ondanks de adrenaline die door ons heen stroomt van deze fantastische haaienduik. Een hete koffie is meer dan welkom en we genieten even in stilte. We horen dat we maar liefst zes kilometer gedrift hebben, ik heb er niks van gemerkt!

Onland liveaboard

Blue Ocean Dive Resort is heerlijk vertoeven en van alle gemakken voorzien

Nog nooit heb ik in Zuid-Afrika gedoken, maar ik ben nu al groot fan. Niet alleen van het duiken, maar ook van onze geweldige accommodatie. We verblijven bij Blue Ocean Dive Resort in Umkomaas. Eigenaresse Nicki Gibson, de vriendin van Gary, had het niet beter kunnen verwoorden, want het is echt een onland liveaboard. Alles zit in het resort: kamers, een restaurant, bar en duikcentrum. Nicki: «We pikken je op van het vliegveld, je rolt je bed uit en trekt je wetsuit aan om te gaan duiken. Vervolgens ga je naar het restaurant voor een heerlijke lunch en ’s middags kun je relaxen of zwemmen in ons zwembad. ’s Avonds kletsen we gezellig na aan de bar over de duiken van die dag. Daarna rol je zo weer je bed in. Alles zit op één plek!» Het hotel is in 1934 gebouwd en heeft 36 kamers. Op dit moment zijn er 24 in gebruik, de rest wordt gerenoveerd en krijgt een eigen badkamer. De oude klassieke stijl blijft hierbij behouden, want dat vindt Nicki juist ook zo mooi aan dit hotel. Ik ben helemaal weg van het pand; het heeft hoge plafonds en houten vloeren. Waar ik ook weg van ben, is het restaurant. En dan vooral de prijzen op de menukaart. Het ‘Kings Breakfast’ met alles d’r op en d’r aan kost maar vier euro. Een steak met friet zeven euro, fles wijn vier euro (dan heb je de duurste) en een halve liter bier slechts 2,50… Ideaal voor ons Hollanders dus!

In de bar van Blue Ocean Dive Resort worden nieuwe vriendschappen gemaakt

Get ready for the launch

De duikdagen zijn heerlijk op Blue Ocean Dive Resort. Zoals gezegd, rol je je bed uit, wetsuit aan en duiken. Om 07.00 uur staan we bij het duikcentrum en pakken eerst nog even een toast met koffie, wat je altijd kan pakken. Onze duiksetjes staan al gereed en we analyseren de tanks. De crew maakt alles verder gereed en draagt onze complete duikuitrusting naar de RIB, die op een aanhanger staat achter een pick-uptruck. Dus nog enkel wetsuit aan en let’s go!

De rit met de RIB naar de duikplaatsen is een avontuur op zich

We klauteren aan boord van de auto en binnen vijf minuten staan we al op het strand. De ‘launch’ naar Aliwal Shoal kan soms letterlijk een launch zijn. De zee is op deze plek verbonden met een rivier, waardoor je door een behoorlijke branding moet. De golven vanuit zee botsen met de golven van de rivier, dus er kunnen spectaculaire ‘effecten’ ontstaan. We krijgen daarom voor de veiligheid een reddingsvest uitgereikt. Ook krijgen we instructies hoe we ons vast moeten houden aan de touwen op de boot en dat we de voetlussen moeten gebruiken. Maar, onze schipper Malcolm, is een pro. En de RIB heeft een aantal pk’s waar je U tegen zegt. De ene ochtend valt het hartstikke mee om door de branding te komen, de andere ochtend moeten we soms even voor een golf een stukje terugvaren omdat we er anders niet doorheen komen. Zo ook vanochtend. Aan het gezicht van Daniel te zien, ervaart hij dit als een spannende attractie uit een pretpark. Ik heb dat gevoel dus totaal niet. Wanneer de RIB letterlijk even loskomt van de zee, trek ik compleet wit weg en doe het bijna in mijn wetsuit. Wanneer we door de branding heen zijn, merkt Gary mijn lijkbleke gezicht op. Hij zegt: «Malcolm heeft gister de dvd gekeken: hoe te varen door een woeste branding. Nou, deed hij best goed toch?» Ik kan een klein glimlachje eruit persen terwijl Daniel helemaal in een deuk ligt. Malcolm doet dit al bijna tien jaar voor het duikcentrum en was daarvoor visser. Als iemand goede stuurkunsten heeft, dan is hij het wel.

Zandtijgerhaaien

Eenmaal na de launch is het zeven kilometer varen naar Aliwal Shoal. De vaartijd varieert van tien tot maximaal vijftien minuten, afhankelijk van de oceaan. Aliwal is een groot rif van drie kilometer lang en een kilometer breed en telt twintig duiksites. Ook zijn er nog twee wrakken te vinden. Als eerste maken we weer een duik met de blacktips en die is wederom fenomenaal! Ze zijn opnieuw allemaal present. Daarna zetten we koers naar de Cathedral, de populairste duikstek van Aliwal Shoal. Waarom? Omdat hier zandtijgerhaaien aanwezig zijn gedurende het paarseizoen. En laat dat nu precies het geval zijn! Het wordt wel een diepere duik, aangezien de Cathedral zich op 24 meter diepte bevindt. Weer met een backroll achterover en off we go. We dalen af, het water is wel een stuk frisser zeg! Het is 25 graden, die twee graden schelen toch echt wel. Gary had ons er al voor gewaarschuwd, dat we verwelkomd zouden worden door een grote potato grouper. Groot is een understatement… hij is enorm! Het leukste vindt hij nog wel de camera van Daniel, waar hij recht met zijn dikke kop voor gaat hangen. Hij zweeft een beetje naar links, en dan weer naar rechts, alsof hij maar niet kan beslissen wat zijn ‘beste kant’ is voor de foto. Het liefst was ik nog even gebleven, maar we komen natuurlijk voor de zandtijgerhaaien.

De tanden van de zandtijgerhaai steken alle kanten op

Naast zandtijgerhaaien ook snappers, barracuda’s en een schildpad

We dalen af naar een soort natuurlijke boog, die toegang biedt tot de ‘Cathedral’. Daar is de eerste haai al! Rustig zwemt hij onder me door, alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Ik zwem door een swim through en kom uit bij een grot met een open dak in het midden. Ik zwem langzaam naar de linkerkant van de grot, en zie eerst een hele grote wolk yellow stripe snappers. Als ik iets dichterbij kom, wijken ze uiteen. En daar zijn ze: heel veel zandtijgerhaaien! Ze liggen netjes naast elkaar, alsof iemand ze gesorteerd heeft. Hun tanden zijn toch wel uniek, die steken alle kanten op. Ik had gedacht dat ik dat misschien wel een beetje ‘creepy’ zou vinden, maar ik vind ze echt heel mooi. De haaien blijven rustig hangen of zwemmen met een enkele slag van hun staart een stukje, om verderop weer te gaan hangen. Ook deze jongens zijn niet bang, en zwemmen rakelings langs je. Daniel is druk bezig met foto’s maken, het kan niet anders dat er goede beelden tussen zitten. Het is tijd om verder te gaan en aangezien we op 25 meter diepte zitten, kunnen we ook niet te lang blijven… Een schildpad passeert ons. Hoewel ik normaal helemaal blij zou zijn bij het zien van dit prachtige dier, ligt mijn focus enkel op het blauwe. Hier zouden ook nog stierhaaien zitten… Wel zien we nogmaals de enorme grouper (foto? foto?), een adelaarsrog, en een gigantische muur barracuda’s, het zijn er wel honderd! Maar de stierhaaien laten zich verder niet zien.

Lekker lui

De terugweg verloopt heel smooth en voor we het weten, zijn we weer terug op het resort. Ook hier kunnen we gelijk ‘lui’ doorlopen naar de warme douches, waar heerlijk ruikende eco-friendly shampoo en badschuim klaarstaan. Al onze spullen worden weer voor ons gespoeld, tot aan de sokjes van mijn boots aan toe. Ik heb een vreselijke honger en in het gezellige restaurant genieten we van een heerlijke brunch. French toast met een cappuccino, en Daniel heeft een crispy Caesarsalade met friet. Het is een heerlijke plek voor na de duik; je hebt de bar, maar ook de woonkamer waar allemaal relaxte banken staan. Overal door het pand heen vind je zitjes waar je je even kunt terugtrekken of gezellig bij kunt kletsen. En vandaag laat het zonnetje zich zien, dus gaan we ’s middags heerlijk zonnen bij het zwembad!

relaxen na alle spannende duiken kan in het heerlijke zwembad

Hippo’s kijken

Maar, hoe fantastisch het duiken met de haaien ook is, we kunnen Zuid-Afrika natuurlijk niet verlaten als we geen safari hebben gedaan. Want de Big Five, die willen we wel zien natuurlijk! Blue Ocean Dive Resort heeft een nauwe samenwerking met Heritage Tours, die in St. Lucia ook accommodatie aanbiedt. St. Lucia heeft een gigantisch zoetwatermeer dat onderdeel uitmaakt van het iSimangalosi Wetland Park. Dit meer is 60 km lang, 10 km breed en slechts 1,5 meter diep. Het is één van de grootste in zijn soort in het land en in St. Lucia leven dan ook de meeste nijlpaarden en krokodillen van heel Zuid-Afrika. iSimangalosi Wetland Park zelf is het grootste wetland reservaat ter wereld en loopt door tot de grens met Mozambique. Het staat ook op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Nicki gaat gezellig met ons mee en binnen drie uur rijden zijn we ter plaatse. Ik ben gelijk helemaal enthousiast; er lopen allemaal aapjes rond! Ze zitten in groepjes langs de weg, ook hele kleine baby’tjes blijven beschermend tussen de armen van hun moeder zitten. Heritage House ligt langs een rustige straat en ik voel me gelijk thuis. Wat een heerlijke plek! De kamers zijn luxe en modern, in totaal zijn er vijf. De woonkamer en keuken zijn van alle gemakken voorzien en in de tropische tuin vind je een klein zwembad, een terras en enkele ligstoelen. Veel tijd om rond te kijken hebben we niet, want we gaan hippo’s kijken!

Nijlpaarden zijn schattig en levensgevaarlijk tegelijk

Nicki neemt een koelbox mee waar we nog snel even een fles wijn in doe; bij een sunset cruise mag een lekker drankje natuurlijk niet ontbreken. Het is maar tien minuutjes rijden en voor we het weten zijn we al aan het varen op de rivier St. Lucia Estuary. Het is heerlijk rustgevend en onze boot kabbelt rustig voort op het water. Ik weet niet hoe hij het doet, maar onze gids ziet steeds weer opnieuw nijlpaarden. Ik weet dat ze levensgevaarlijk zijn, maar ze zien er toch wel heel ‘schattig’ uit met hun kleine draaiende oortjes en grote, logge lijven. Het is grappig om te zien hoe ze nauwlettend de boot in de gaten houden en steeds kopje onder gaan. Het uitblazen is een fantastisch geluid, van walvissen vind ik dat ook altijd zo mooi om te horen. Op meerdere plekken langs de rivier houden we halt waar iedereen de nijlpaarden kan bekijken en fotograferen. Als je van vogels houdt, zit je ook hier goed: Afrikaanse visarenden vliegen regelmatig over, maar ook vele soorten watervogels laten zich zien. We genieten tussendoor van een heerlijk koud wijntje, hoewel we later te horen krijgen dat alcohol eigenlijk niet was toegestaan op de boot…

nijlpaarden zijn heel gevaarlijk, maar vanaf de boot zien ze er heel schattig uit

Pas op: overstekende nijlpaarden

St. Lucia is een klein plaatsje met enkele gezellige restaurants. ’s Avonds eten we bij het Italiaanse restaurant Alfredo en wanneer ik aan mijn pasta zit, kan ik mijn ogen niet geloven. Daar-loopt-gewoon-een-hippo-op-de-weg!!! Alsof het de normaalste zaak van de wereld is, loopt hij over het asfalt om vervolgens linksaf te slaan. Hij houdt dan wel links aan, dat wel, maar voor de rest stoort hij zich aan niets. Auto’s wachten tot hij weg is en toeristen nemen op afstand foto’s. Het blijkt geen ongewoon verschijnsel te zijn; de nijlpaarden komen ’s avonds richting het dorpje om van de groene gazons te snoepen en er zijn ook hele samenscholingen in het lokale park. Of ze liggen ineens in een zwembad te dutten. Erheen rennen en een selfie maken is ten zeerste af te raden. Eerlijk toegegeven, ik wilde ook naar het dier toe rennen om een foto te maken (niet zozeer voor een selfie, maar kom op, hoe vet!). Gelukkig kan Daniel me nog net in mijn kraag vatten. Nogmaals: ze zijn levensgevaarlijk.

Big Five

De volgende dag staat om 05.00 uur (!) onze jeep met ranger al klaar, en rijden we richting het Hluhluwe-iMfolozi Game Reserve (ik kon dat ook niet in één keer goed uitspreken). Dit wildpark is het oudste park van Zuid-Afrika en beslaat een gebied van meer dan 96.000 hectare. Vroeger was dit het jachtgebied van de Zulu-koningen. Tegenwoordig staat het bekend om de grootste populaties witte en zwarte neushoorns, maar ook zijn er olifanten, leeuwen, buffels, wilde honden, luipaarden en nog veel meer aanwezig. Het is een klein uur rijden en via een grote poort betreden we het park. De zon komt net op en ik neurie het liedje van de Lion King. De asfaltweg en slingert door het park heen. Eerst vind ik dit wel een beetje vreemd (ik had meer de zandweggetjes van de BBC-documentaires in gedachten) maar het went al snel en eigenlijk is het ook wel makkelijk. Het doet ook helemaal niet af aan het landschap, want dat is prachtig. En de dieren al helemaal.

Olifanten en nog veel meer

Een gigantische kudde olifanten is bij een meertje aan het baden, ik tel wel vijftig exemplaren. Langs de kant van de weg staan ze tegen elkaar aan te schuren of kronkelen hun slurf in een struik om het lekkerste takje eruit te halen. In de verte horen we een leeuw brullen… Pas vooral op voor de overstekende giraffen, want die zijn niet bang! Het is bijna gênant hoe lang ze je aan blijven staren. Neushoorngarantie heb je hier zeker; we zien maar liefst drie keer een koppeltje, waarvan een met baby! Ze staan wel wat verder van de weg maar met een verrekijker kan je ze prachtig bekijken. Ook de cheetah laat zich zien – tenminste, die ligt onder een boom te dutten. Daarnaast kunnen we de buffel afstrepen. Pumba’s (wrattenzwijnen), gazelles, gnoes, vele soorten vogels… We kijken onze ogen uit. Helaas laat de luipaard zich niet zien, maar we kunnen vier van de Big Five afstrepen!

Olifanten zijn er in overvloed in het wildpark

Fantastische combireis

In een week tijd hebben we zo ontzettend veel gezien! Ik vond de combinatie van boven en onder water echt super. In oktober 2023 organiseren we een lezersreis naar Zuid-Afrika en ik weet één ding zeker: ik wil weer mee! Want ik wil de tijgerhaaien nog zien, de stierhaaien… Hoe vaak je een haaienduik maakt? Nicki heeft gezegd dat de groep dat helemaal zelf kan bepalen. Misschien hebben we dan meer geluk met de hamerhaaien en allicht laat de luipaard zich dan wél zien…