Samen hebben ze dezelfde boodschap, de een vertelt het met beelden, de ander met woorden. Door hun krachten te bundelen hebben beroemd onderwaterfotograaf Alex Mustard en meesterverteller professor Callum Roberts, een buitengewoon bijzonder koffietafelboek voor bescherming van de oceaan kunnen realiseren: Secrets of the Seas: A Journey Into the Heart of the Oceans. Carlo Vreugde interviewde Alex Mustard persoonlijk.

Tekst: Carlo Vreugde  Foto’s: Alex Mustard

Als we zo al die schitterende foto’s op facebook voorbij zien komen, zou je denken dat Alex nauwelijks tijd heeft voor een interview. En zeker nu hij ook een trotse papa is geworden. Toch weet hij tijd voor mij te maken in zijn drukke schema. Op mijn computerscherm verschijnt een stralend en lachend gezicht, precies zoals we de goedgeluimde Alex kennen. Hij steekt van wal dat ik me echt niet hoef te haasten met de vragen. Daar ben ik blij om, want ik heb best een rijtje..!

Secrets of the Seas. Echt iets om trots op te zijn! Hoe is het idee ontstaan om dit boek te maken?

Het idee is al veel langer geleden ontstaan, maar zeer recentelijk kreeg het zijn vorm. Het is grappig dat twee personen tegelijkertijd iets wilden doen met hun specialiteit en elkaar opzochten. Ik was al een groot fan van professor Callum Roberts. Hij schreef twee indrukwekkende boeken over de problemen waarmee de oceanen te kampen hebben. Ik werd zelfs een beetje bang van deze boeken, want je realiseert je dan pas hoe slecht het er eigenlijk voor staat. Het is een levensbelangrijke boodschap die hij uitdraagt, maar tot mijn grote frustratie hoorde ik dat zijn verhalen amper het grote publiek bereiken. Daar wilde ik verandering in brengen. Ik contacteerde de professor en legde mijn idee voor om met mijn foto’s zijn boodschap te ondersteunen. Het meest verbazingwekkende was dat hij precies hetzelfde had gedacht en mij hier ook al over wilde bellen..!

Jullie boodschap is om de problemen van de oceaan te tonen, maar in het boek zien we geen verstrikte schildpadden of dode zeedieren.

Nee, dat klopt. We hebben onze boodschap verborgen in het boek zelf. Zodra je Secrets of the Seas opent, zie je mooie foto’s. Hierdoor krijg je een verbinding met de zee, er is herkenning van het onderwerp en misschien ontstaat het idee om zelf eens onder water te gaan kijken. De volgende dag lees je de bijschriften van de foto’s. Deze bevatten veel nuttige informatie van de professor waardoor je de dieren begint te begrijpen. Hij schrijft op een bijzondere wijze, waardoor het niet gaat vervelen. Als je dan nogmaals het boek doorbladert, zie je de tien hoofdstukken. Hier lees je over hoe belangrijk deze dieren zijn voor ons ecosysteem en met welke ernstige problemen ze te maken hebben. Dit is een boek waar de lezer verliefd wordt op het onderwerp. We vonden het belangrijk om alleen positieve oceaanfoto’s te tonen, geen kommer en kwel beelden. Door de kracht van natuurfotografie bereikt onze boodschap het grote publiek nog beter.

Wat zijn zoal de onderwerpen van de hoofdstukken?

We hebben tien verhalen gemaakt, waarbij we de hele wereld over gaan. Van de Koraaldriehoek tot het Caribisch gebied, van de Noordzee tot de Rode Zee. We vertellen over haaien en roggen, maar ook over sponzen en naaktslakken.

Zijn er nog steeds geheimen, gezien de titel van jullie boek?

De titel kan verschillende dingen inhouden voor de lezer. Er zijn veel rapporten geschreven over de oceaan maar die zijn voor de niet-wetenschapper taaie kost. Secrets of the Seas is een boek vol met juiste feiten die de professor nauwkeurig verzamelde. Een deel van de titel is te interpreteren op je eigen manier. We zijn uiteindelijk gegaan voor een klassieke en originele titel. Het geheel is redelijk neutraal zodat we hopen dat we veel mensen bereiken. En ja, de zeeën hebben nog steeds hun geheimen niet allemaal prijsgegeven.

Jullie maakten het boek met z’n tweeën, doken jullie ook samen?

Nee, helaas niet. Wel zijn we erachter gekomen dat we beiden op veel van dezelfde plaatsen hebben gedoken. We begrijpen elkaar heel goed omdat we samen dezelfde mariene biologische achtergrond hebben. De professor ziet in een oogopslag waarom ik bepaalde foto’s op die manier maakte en hij kan dan honderduit vertellen over mijn onderwerpen. Hij weet feiten over het onderwaterleven die voor mij onbekend zijn en zo versterken we elkaar enorm. Het is echt geweldig als we samen aan het werk zijn, ik luister met grote aandacht naar zijn boeiende verhalen en hij geniet van mijn foto’s.

Je hebt foto’s van de afgelopen 10 jaar gebruikt, ‘even’ selecteren zat er niet in lijkt mij.

De foto’s zijn er om de lezer een verbinding te geven met het dier. Je opent het boek en door de vele heldere details, lijkt het net alsof je zelf onder water bent. Dat brengt je dichter bij de zeedieren en we hopen dat dit de lezer een verbinding met het leven in de zeeën geeft. En je hebt gelijk, het was een enorme klus om alles te selecteren. In 10 jaar tijd heb ik een half miljoen foto’s gemaakt. Voor dit boek wilde ik alleen de beste tonen. Ik heb eerst foto’s gekozen die echt de moeite waard waren. In wist dit te reduceren tot 500 krachtige beelden. Vervolgens heb ik ze allemaal in een map gestopt waar de professor en ik nog uit moesten kiezen. Van de 500 foto’s hielden we er 200 over. De professor heeft hier bijbehorende teksten voor geschreven.

Hoelang zijn jullie bezig geweest met het maken van het boek?

De 240 pagina’s van het boek zijn redelijk snel tot stand gekomen afgelopen zomer. Tijdens de indeling van de hoofdstukken kwamen we er samen achter dat er foto’s ontbraken en ik moest dus nog wat extra fotomateriaal gaan maken van de grote witte haai, hamerhaaien en kelpwoud. Gelukkig konden we dit ook realiseren. Diegenen die mijn foto’s kennen, zullen aardig verrast zijn omdat in dit boek vele beelden staan die ik nog niet heb gebruikt.

Je duikt al 30 jaar en ziet de oceaan achteruitgaan. Is het een verloren zaak?

Dit is een moeilijke vraag om te beantwoorden zonder zeer negatief te zijn. In de middel-eeuwen importeerden we al kabeljauw uit Noorwegen. Onze impact op de oceanen is al van lange duur en niet nieuw meer. Wel is het een goede zaak dat actievoerders in de afgelopen 30 jaar de oceanen willen beschermen. Hierdoor zijn mariene parken opgezet en de laatste 10 jaar wordt er veel onderwaterleven beschermd, waardoor de aantallen toenemen. Ik merk dat de oceaan een enorme kracht heeft om zich te herstellen. Afgelopen zomer dook ik bij een booreiland in Californië, wat een mooie duikstek! Niemand kan op die locatie vissen en daarom is het een geweldige plek voor de groei van onderwaterleven. Door de bescherming in Nederland zie je in de Grevelingen een groot aantal kreeften en dat is geweldig. Het Verenigd Koninkrijk is bezig met gebieden te beschermen en in Frankrijk is ook een natuurpark waardoor de tandbaarspopulatie groeit. De grote dieren hebben het een stuk lastiger en door veel plastic en het verbleken van koraal, is er nog een lange weg te gaan. Maar de gebieden die beschermd worden krijgen hun rijkdom terug. En daar ben ik heel blij om.

Camera: Nikon D7100 ISO: 200 Objectief: 10.0-17.0mm f/3.5-4.5 op 11mm Diafragma: f/16 Sluitertijd: 1/100 sec.

We vonden het belangrijk om alleen positieve oceaanfoto’s te tonen, geen kommer en kwel beelden.

OVER DE AUTEURS

Alex Mustard maakt al 30 jaar onderwaterfoto’s. In 2013 werd hij benoemd tot Europees Wildlife Photographer of the Year en was hij categoriewinnaar in de Britse Natural History Museum Wildlife Photographer of the Year competitie. Zijn laatste boek, Reefs Revealed, won de International Grand Prize voor het beste boek van onderwaterfoto’s.

Callum Roberts is professor (hoogleraar) Marine Conservation aan de Universiteit van York in het Verenigd Koninkrijk. Hij is auteur van twee bekroonde boeken: The Unnatural History of the Sea en Ocean of Life. Al 25 jaar zet hij zich in voor een betere bescherming van het mariene leven, zowel op nationaal als op internationaal niveau, met de wetenschap als onderbouwing.

Het hardcover boek is verkrijgbaar bij verschillende webwinkels. Het kost € 25 en is ook als ebook te downloaden.