Een groep van acht duikers is op duikvakantie op Fuerteventura. De duiken vinden iedere dag plaats onder begeleiding van een pas gediplomeerde duikinstructeur van de plaatselijke duikschool. Klinkt goed, zou je zeggen. Tot een duiker problemen krijgt met zijn ademhaling. Gevolg: een noodopstijging en noodsituatie!

Op de dag voor het incident ontdekt de ervaren duiker Jürgen met meer dan 300 duiken op zijn naam, dat zijn 1e trap lekt tijdens het opbouwen van zijn duikset. Reparatie is op dat moment niet mogelijk.

Hij huurt daarom bij het duikcentrum een complete ademautomatenset inclusief 2e trap en een octopus. Voordat de eerste duik die dag begint, controleert hij de gehuurde uitrusting bij het duikcentrum. De ademautomaat ademt niet zo comfortabel als zijn eigen automaat, maar dat het komt wel goed, denkt Jürgen.

Afgezien van zijn buddy en de gids weet niemand van de rest van het duikteam hiervan af. Na een boottocht van tien minuten door zware golven bereikt de groep de ankerboei van de duikplek. De afdaling voor de duik vindt plaats in buddy-teams langs de boei. De doeldiepte is 20 meter. Het boeitouw wordt vervolgens losgelaten om naar een interessante plek op een afstand van 80 meter en op een diepte van 25 meter met iets minder stroming te zwemmen en het te verkennen.

Al tijdens de duik op de vermoeiende weg naar de duikspot toe, merkt Jürgen zijn ongewoon hoge ademhaling op. Hij is er boos over, maar hij wil de duik niet bederven voor de anderen en hij denkt dat hij het wel zal redden.

Hoesten

Na 40 minuten begint de groep aan de terugweg. Ze gaan met matige inspanning tegen de lichte stroom in. Jürgen krijgt verschillende keren water in zijn ademautomaat en hij verslikt zich. Hij moet hoesten. De drang om te hoesten verhoogt zijn behoefte aan lucht. Jürgen voelt zich ongemakkelijk.

Hij denkt dat hij eerst moet kalmeren om de toegenomen hoestdrang onder controle te krijgen. Zijn doel is nu om zo snel mogelijk bij de boei te komen. Hij verlaat de groep en duikt zijwaarts richting het touw dat 60 meter verderop in zicht is. Als de rest van de groep merkt dat Jürgen weg zwemt, reageert de gids en zwemt er achteraan.

De rest van de groep zet de duik voort. Jürgen bereikt het touw, maar zijn hoestprikkel en kortademigheid worden sterker. Hij besluit een noodopstijging aan het touw te starten. Op dat moment bereikt de gids het touw en probeert de opstijgsnelheid van Jürgen te beheersen.

Noodopstijging

Zijn weerstand maakt dit onmogelijk en hij schiet door naar het wateroppervlak. Hij gooit de ademautomaat uit zijn mond, doet zijn BCD uit en ritst zijn pak open om gemakkelijker te kunnen ademen. Hij hoest nog steeds hevig en hij zwaait met zijn armen in de hoop dat de schipper die in de zodiac zit, hem komt helpen.

De boot ligt niet direct boven de ankerboei, maar drijft verderop in de hoge golven. De schipper doet echter geen poging om hulp te bieden. Niemand weet waarom. Ondertussen heeft de gids ook het wateroppervlak bereikt. De gids probeert Jürgen te kalmeren en trekt hem naar de zodiac. De overgebleven duikers komen nu ook allemaal boven. Beide duikgidsen houden zich echter alleen bezig met het aan boord krijgen van alle duikers.

Jürgen krijgt geen zuurstof aangeboden, hoewel er een noodgeval aan boord is. De drang om te hoesten is nu bijna volledig verdwenen, maar hij beeft nog steeds en hij is zichtbaar verzwakt. Korte tijd later gaat het weer goed met Jürgen. Hij kan zonder hulp van buitenaf van boord gaan. ’s Avonds heeft hij nog lichte ademhalingsmoeilijkheden, die de volgende dag niet meer optreden.

Vanwege de stroming daalt de groep langs de ankerlijn af naar de beoogde diepte. Aan het einde van de duik doen zich moeilijkheden voor. In plaats van de groep te seinen, besluit de onrustige duiker zichzelf te helpen en op te stijgen. Uiteindelijk wordt dit een noodopstijging.

Foutenanalyse

1 Jürgen had de gehuurde automatenset weer om kunnen wisselen of kunnen overleggen wat de andere duikers vonden wat hij moest doen.

2+3 De duik annuleren was heel verstandig geweest. Hij had ook zijn buddy en de gids moeten melden dat hij zich ongemakkelijk voelde.

4 Jürgen bleef niet in de buurt van zijn buddy of een andere duiker. Zo kon hij niet zijn probleem delen en samen de duik afbreken.

5 Een ongecontroleerde noodopstijging kan levensgevaarlijke situaties opleveren.

6 Het trimjacket moet onder alle omstandigheden aan de oppervlakte worden gedragen om drijfvermogen te behouden.

7 De schipper had hem moeten helpen. Bovendien had Jürgen als eerste aan boord gehesen moeten worden en van zuurstof worden voorzien.

8 Het was verstandig geweest om direct na de duik een arts te raadplegen om uit te sluiten dat Jürgen water had ingeademd.

Tip van de expert

«Geen compromissen»

Je neemt een ‘probleem’ mee het water in (in dit geval een ademautomaat met een te hoge inademweerstand) en als er nog meer problemen (hier verhoogde inspanning) bij komen, heb je de klassieke spiraal voor een duikongeval. Al vijf jaar lang onderzoeken we duikongevallen – vaak met fatale gevolgen – met duikexperts uit Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.

En niet zelden beginnen ze zoals in het hier beschreven geval. Maar, op basis van de casusbeschrijving, is het niet zeker wat de oorzaak was van deze keten van problemen. De redenen voor de toenemende ‘honger naar lucht’ en de herhaalde hoestprikkels kunnen divers zijn. Ze kunnen ook een medische oorzaak hebben. Als de ademautomaat echt de oorzaak van het probleem was, waren er eenvoudige methodes om de inademweerstand afdoende te controleren.

Open zijn

Heel belangrijk is om vóór de duik open te zijn naar je buddy‘s, problemen aan te pakken en op te helderen – ongeacht de groepsdruk. Vooral ervaren duikers zeggen vaak: «Het lukt vast wel.» Maar dat is het slechtste dat je kunt zeggen! Duiken is geen sport om de duikveiligheid in gevaar te brengen door valse schaamte. Onder water zou Jürgen zijn buddy eerder in vertrouwen hebben moeten nemen voordat de problemen zich steeds verder opstapelden. Helaas zijn de situaties in aanloop naar duikongevallen vaak vergelijkbaar. Het is goed je hiervan bewust te zijn en aanvullende trainingen te volgen.

Frank Ostheimer (VDST / CMAS TL4) is opleidingsmanager bij de Vereniging van Duitse Sportduikers

Ook interessant voor jou:

Clean up in de Noordzee leidt tot entering door zwaarbewapende politie-eenheid

Start van het duikseizoen, een opfriscursus