Onder de Nederlandse en Belgische sportduikers is zoet water veel minder populair dan het zilte sop. En daar kun je ook nog zeer schuwe vissen bij optellen. Maak daarna het geheel compleet met de wens om de paai van zeelt te fotograferen. Het lijkt gedoemd om te mislukken. Toch gooi ik ook dit jaar weer al mijn kennis en doorzettingsvermogen in de strijd. Tinca tinca, ik geef niet op.

Tekst en foto’s: Janny Bosman

Ja, ik weet inmiddels dat zeelten later paaien dan de meeste zoetwatervissen. In juli is het opletten geblazen. En de watertemperatuur in de oeverzone moet bijna tot het maximale stijgen, zo rond de 20-22 graden. Waterplanten dienen volop aanwezig te zijn en uiteraard bezoek ik duikplekken waar ik ze verschillende keren heb gezien. Je moet dus behoorlijk wat geluk hebben, want waar zijn alle ingrediënten aanwezig? Even een duikje maken om wat beelden te schieten… ik dacht het niet.

Mijn doelt: zeelt scoren

Een hittegolf teistert Nederland. Waar kun je dan het beste vertoeven? Jawel, ónder de waterspiegel. We rijden vandaag naar een zoetwaterplas, kijken of er wat te beleven valt. Je weet maar nooit. Dat is nu het leuke van duiken: het blijft altijd een verrassing. Als fervent droogpakduikster is het even afzien met omkleden, maar eenmaal in het water is het goed te doen. Het doel is zeelt, de omstandigheden zijn goed. Het is een prachtige vis met zijn sterke staart en de geel/olijfgroene kleur.

Tinca tinca. Alleen die naam al maakt je vrolijk.

Voor onze communicatie onder water hebben Bruno en ik een handsignaal voor de zeelt en het zal jullie niet verbazen dat het een cirkeldraaiende beweging bij ons oog is. Zeelt heeft namelijk een typische, goed herkenbare oranje iris in het oog. Tijdens de duik komen we baars en veel blankvoorn tegen tussen de waterplanten. Ik maak daarom wat sfeerplaatjes van de waterplanten met de lichtinval, een favoriete bezigheid van mij. Dan zien we onze eerste zeelt, Tinca tinca! Alleen die naam al maakt je vrolijk. Net binnen zichtbereik is het de staart die duidelijk aangeeft; zeelt!

Onderwaterfoto’s maken

Even later zien we nog een zeelt, maar nu kan ik fotograferen. En dan meerdere. Zo af en toe naderen ze ons en lijken zich niet te storen aan onze aanwezigheid. Ze zijn druk met elkaar. Drie tot vijf zeelten bijeen en we kunnen ze meerdere keren in dit gebied terugvinden. De mannetjes volgen elke beweging van het vrouwtje en zo nu en dan schieten ze door de waterplanten. De paai van de zeelt. Zo aan het zicht onttrokken tussen de dichtbegroeide waterplanten, kan ik geen foto’s maken.

Ik moet me focussen op de momenten dat ze boven de waterplanten in de buurt van ons komen. Telkens weer als ze zich laten zien, voel ik de spanning. Mijn geduld wordt behoorlijk op de proef gesteld. Verstoren wil ik ze niet, maar dit geweldige moment wil ik toch vastleggen. Ik verzeker jullie dat het niet meevalt. De volgende dag kijken we elkaar aan en denken hetzelfde: terug naar de zeelten en nu met een zoomlens erop. Het wordt een leuke duik, maar met slechts een enkele zeelt. De vogels zijn gevlogen. Zo zie je maar weer: er valt weinig te plannen én je moet behoorlijk wat geluk hebben.

Kenmerkend, een oranje iris in het oog.

Paspoort  Zeelt, Tinca tinca

De zeelt vind je in stilstaand zoet water met voldoende waterplanten, van sloot tot zandafgraving. Opvallend is de oranje iris en de zware staart. Op de mondhoeken hebben zeelten twee kleine bekdraden, die onder water amper te zien zijn. Ze worden rond de 60 centimeter lang. Hun voedsel bestaat onder andere uit slakjes, kreeftachtigen, insectenlarven en plantaardige deeltjes. De paaitijd valt laat: de watertemperatuur moet hoog zijn, ongeveer 20 graden. Eitjes worden doorgaans afgezet op waterplanten in de ondiepe oeverzone.

Tijdens de winterslaap rusten zeelten vaak in de sliblaag van de bodem. Deze vis heeft iets bijzonders onder de vissen: hij kan wél goed tegen een zuurstofarme periode. Wanneer de waterplanten in het najaar afsterven, daalt hierdoor ook het zuurstofgehalte in het zoete water. Zeelt kan hier blijkbaar goed mee omgaan.

De paaistrijd is begonnen.