Een beginnende duiker gaat mee met ervaren duikers. Maar een duidelijke briefing of goede duikplanning laten ze achterwege. Op 33 meter ontstaat paniek bij de beginner, waarbij een zeer gevaarlijke situatie ontstaat.
In dit verhaal neem ik jullie mee naar een gebeurtenis die zich al wat jaren geleden heeft afgespeeld, maar tot op de dag van vandaag nog steeds actueel is. We waren een kleine vaste groep vrienden en jong nog, toen we het duiken ontdekten.
Het enthousiasme en de fascinatie voor de onderwaterwereld was enorm. We doken vaak samen en hadden in een paar jaar tijd al honderden duiken gemaakt en hierdoor voelden we ons erg zelfverzekerd. Onze duiken werden ook steeds extremer.
We dachten dat we onkwetsbaar waren. De steile wanden in het westelijke deel van de Bodensee waren voor ons een populaire bestemming voor duiktrips.
Beginnende duiker
Op een dag vraagt onze vriend Manfred, een beginnende duiker met ongeveer tien duiken op zijn naam, of hij met ons mee mag duiken. Geen probleem voor ons en mijn duikmaatje Robert en ik gaan met Manfred in de buurt van Überlingen aan de Bodensee het water in (fout 1). De briefing houden we eenvoudig: we gaan gewoon naar beneden en Manfred moet aangeven tot hoe diep hij wil gaan (fout 2).
We duiken langs de glooiende puinstortplaats totdat de rand op een diepte van vijftien meter in het relatief troebele water verschijnt. Het zicht wordt nu snel beter en we zijn al gauw langs de verticale rotswand op een diepte van 33 meter.
OK-teken
We hebben afgesproken om elkaar regelmatig het OK-teken te geven en tot nu toe werkt dat goed. Ik zwem richting Manfred en zie dat het niet OK is (fout 3). Zijn grote ogen staren de afgrond in, zijn paniekerige ademhaling is duidelijk te horen en het is heel duidelijk dat hij zo snel mogelijk naar boven wil gaan.
Gelukkig doen we nu wél iets goed: ik klamp me vast aan de worstelende Manfred om een ongecontroleerde opstijging te voorkomen. Samen stijgen we gecontroleerd en langzaam op, terwijl Robert steeds onze trimvesten een beetje leeg laat lopen.
Manfred kalmeert weer en we brengen hem veilig naar de oppervlakte. De hele duik duurt nog geen vijftien minuten.
Enorm geschrokken
We zijn zelf enorm geschrokken omdat we ons realiseerden dat we zojuist het leven van onze duikmaat Manfred op het spel hebben gezet door onvoorzichtigheid en het negeren van alle veiligheidsregels. Het was eigenlijk puur geluk dat we hem op tijd te pakken kregen…
Deze gebeurtenis verandert ons duikleven. We melden ons aan voor de rescuetraining waarin juist veel aandacht wordt besteed aan het voorkomen van ongevallen. Eigenlijk na deze training worden we echte duikers. Tot op de dag van vandaag kan Manfred zich de angstaanjagende minuten van toen herinneren.
Hij had een prima duikuitrusting en een degelijke duikopleiding. Maar vanwege zijn beperkte ervaring was hij waarschijnlijk al in paniek toen hij de rand van de drop-off bereikte. Bij slecht zicht is het in de Bodensee behoorlijk donker. Het uitzicht over de steile afgrond beangstigde hem enorm.
Angst en paniek
Hij wist maar al te goed uit onze verhalen hoe diep het er was. En het is vaak maar een kleine stap van angst naar paniek en verlies van controle. Maar waarom heeft Manfred ons niet verteld dat hij niet OK was?
Waarschijnlijk omdat er een grote drempel is om je angstgevoelens aan duikbuddy’s te melden, omdat de betrokkene niet gezien wil worden als een vermeende zwakkeling of bang is dat het als grapje wordt gezien. En dan is het op een gegeven moment wel te laat.
De meeste duikongevallen zijn niet te wijten aan uitrusting, onderwaterleven of stromingen, maar eerder aan angst- en paniekaanvallen die worden veroorzaakt door een onjuiste zelfinschatting of, zoals in dit geval, door onverantwoordelijke, ervaren duikbuddy’s.
Foutanalyse
FOUT 1: Als je als ervaren duiker je eerste duik maakt met een beginnende duiker, moet je dit altijd doen binnen de ervarings- en opleidingslimieten van de beginnende duiker.
Dit heeft niet alleen als voordeel dat de beginner niet verrast of overrompeld wordt, maar ook dat je elkaar onder water leert kennen. Zeker gezien het feit dat men de ander ook mag vragen de duik te stoppen, is het belangrijk dat je elkaar leert kennen en vertrouwen.
FOUT 2: Zelfs als dit in de praktijk niet altijd het geval is, moeten de basisuitgangspunten voor de duikbuddy tijdens de duikbriefing worden vastgesteld of duidelijk worden gedefinieerd.
Hoe diep gaan we? Wat is de maximale duiktijd? Wat te doen als je elkaar uit het oog verliest? Drie gegevens die de basis vormen van je duikplan. Belangrijk is ook dat je je aan dat plan houdt.
FOUT 3: Bij dergelijke ‘experimenten’ moet je te werk gaan volgens hetzelfde principe dat ook wordt aanbevolen voor ouders met kinderen tijdens het fietsen in het wegverkeer: de kinderen moeten vooruit rijden, op de kortst mogelijke afstand van hun ouders.
Met andere woorden: de zwakste schakel in de ketting geeft richting/snelheid/diepte aan. Dit heeft ook als voordeel dat je als ervaren buddy bij het duiken altijd een oogje op de nieuweling hebt en snel kunt helpen.
