In 2021 werden wereldwijd 73 mensen zonder dat ze het uitlokten, door haaien gebeten.

En daarmee neemt het aantal niet door mensen uitgelokte haaienbeten na drie jaar op rij te zijn afgenomen, weer toe. Dat blijkt uit cijfers verzameld door Amerikaanse onderzoekers. Naast de 73 niet door mensen uitgelokte beten werden in 2021 ook 39 uitgelokte haaienbeten genoteerd.

Daarnaast maakt het museum ook melding van 4 aanvallen op boten en één situatie waarin een haai een reeds overleden mens beet. En dan zijn er nog 14 niet-bevestigde en een handvol twijfelachtige meldingen van haaienaanvallen gedaan, die de teller van het aantal vermeende haaienaanvallen in 2021 op 137 brengt. Elf mensen konden die aanval niet navertellen.

Uitgelokt of niet?

Het Florida Museum of Natural History houdt een International Shark Attack File bij. Daarbij wordt met name onderscheid gemaakt tussen uitgelokte en niet-uitgelokte aanvallen. Van een uitgelokte aanval is sprake als een mens ervoor kiest om de interactie met een haai aan te gaan. Voorbeelden van een uitgelokte aanval zijn bijvoorbeeld haaien die bijten nadat mensen proberen om hen aan te raken of voedsel aan te bieden.

De niet-uitgelokte aanvallen vinden altijd plaats wanner mensen zich in het natuurlijk habitat van de haai begeven, en het dier voorafgaand aan de aanval op geen enkele manier provoceren.

Hoewel de onderzoekers uit Florida alle haaienaanvallen bestuderen en meenemen in de jaarlijkse cijfers, wordt er toch altijd extra aandacht besteed aan die laatste categorie, de niet door mensen uitgelokte aanvallen.

Die aanvallen geven namelijk meer inzicht in het natuurlijke gedrag van de haaien en kunnen ook helpen bij het ontwikkelen van maatregelen of interventies die erop gericht zijn de kans op haaienaanvallen te verkleinen.

Surfers

De meeste niet-uitgelokte haaienaanvallen vonden plaats in de VS (47, waarvan 1 fataal), Australië (12, waarvan 3 fataal) en Brazilië (3, waarvan 1 fataal). In totaal kenden wereldwijd 11 haaienaanvallen een fatale afloop, negen daarvan waren niet-uitgelokt. Grofweg de meeste niet-uitgelokte fatale haaienaanvallen komen voor rekening van de witte haai.

Haaienbeten toeval

In de afgelopen vijf jaar werden gemiddeld vijf niet-uitgelokte fatale haaienaanvallen genoteerd. En daarmee ligt het aantal niet-uitgelokte fatale aanvallen dit jaar dus aanzienlijk hoger. Ook het totale aantal niet-uitgelokte haaienaanvallen zit voor het eerst sinds drie jaar weer in de lift.

Het is waarschijnlijk gewoon toeval, zo stellen de onderzoekers; er is geen enkele reden om aan te nemen dat in 2021 een nieuwe trend is ingezet. Dat wordt verder onderschreven door het feit dat het aantal niet-uitgelokte haaienaanvallen in 2021 overeenkomt met het gemiddelde aantal niet-uitgelokte haaienaanvallen in de afgelopen vijf jaar.

Fluctuatie

Dat het aantal haaienaanvallen van jaar tot jaar fluctueert, is niet ongebruikelijk; het komt doordat het aantal ontmoetingen tussen haaien en mensen gedicteerd wordt door oceanografische, sociaal-economische en meteorologische omstandigheden en die kunnen nu eenmaal van jaar tot jaar behoorlijk uiteenlopen. Een mooi voorbeeld daarvan is de pandemie die een enorme impact lijkt te hebben gehad op de cijfers van 2020 (zie kader).

Groot verschil met 2020

Waar in 2021 nog 73 niet-uitgelokte haaienaanvallen werden genoteerd, konden in 2020 slechts 52 niet-uitgelokte haaienaanvallen bevestigd worden. De onderzoekers schrijven het grote verschil toe aan de pandemie en dan met name de daaruit voortvloeiende lockdowns die ervoor zorgen dat mensen thuisbleven, in plaats van naar zee en strand te trekken.n

Hoewel het aantal haaienaanvallen van jaar tot jaar dus kan verschillen, is er op de lange termijn één duidelijke trend zichtbaar: het aantal mensen dat door haaien gedood wordt, neemt geleidelijk af. Het is volgens onderzoekers te herleiden naar het feit dat op steeds meer stranden die grenzen aan het leefgebied van haaien maatregelen worden getroffen om de kans dat een haaienaanval dodelijk afloopt, te verkleinen. Daarnaast speelt ook de afname van het aantal haaien in kustwateren een rol.

Kans op haaienbeet heel klein

Al met al blijft de kans dat mensen door een haai gedood worden, heel klein, zo benadrukken de onderzoekers. Namelijk ongeveer 1 op 3,7 miljoen. Ook het aantal niet-uitgelokte haaienaanvallen is – zeker met het oog op het enorme aantal mensen dat jaarlijks de door haaien bevolkte zeeën intrekt – vrij laag. Voor wie de kans op een (dodelijke) aanvaring met een haai nog verder wil verkleinen, hebben de onderzoekers nog wel enkele tips.

Zo wordt mensen die in door haaien bewoonde wateren gaan zwemmen of surfen afgeraden om in open water te spetteren (haaien kunnen je dan per abuis aanzien voor een worstelende vis). Ook het dragen van sieraden (die in de zon wel wat weg kunnen hebben van glinsterende vissenschubben) wordt afgeraden. Verder is het goed om dicht bij de kust te blijven en niet in de schemering of nabij een vissenschool te zwemmen.

Bron: Scientias

Ook interessant voor jou:

500.000 haaien worden mogelijk geslacht voor het coronavaccin

Schokkend: 1400 dolfijnen gedood op Faeröer-eilanden