Stichting Duik De Noordzee Schoon vertrok vrijdag 5 juli voor de 13de duikexpeditie op de Noordzee: Expeditie Doggersbank 2019. Het ruime sop is weer gekozen en de ons thuis beschermende duinen zijn kleiner geworden, vervaagd en uiteindelijk verdwenen uit het zicht achter een eindeloze horizon. Ondertussen zijn we als team weer aardig in het ritme gekomen van de dingen die wij doen en welke ons hier aan boord drijven.
Fotografen en filmers maken Expeditie Doggersbank zichtbaar
Gedreven zijn wij in de dingen die we doen. Ieder binnen zijn eigen kennisgebied of, zoals ik, schipperend tussen al het interessants dat deze expedities mij meegeven. De duikers duiken zich onder in verwondering, biologen verzamelen, archeologen puzzelen, schoonmaakploeg ruimt op, navigator plant, kapitein stuurt en de fotografen en filmers maken zichtbaar. Veel is voor ons nog verborgen maar het opdoen van meer kennis is de drijfveer welke ons verbindt en de schakel vormt in de wil om te koesteren en beschermen. Een dynamische omgeving met een rijk verleden en onzekere toekomst. De tijd zal het leren.
Dynamische omgeving
Toch heeft deze dynamische omgeving met haar rijke geschiedenis op deze plekken ook gezorgd voor oasen van leven in een verder vaak kale woestijn. Een scheepswrak waar ongetwijfeld vele levens in zijn meegetrokken tot op de bodem herbergt nu een diversiteit aan leven. Een biodiversiteit die ik op deze expedities steeds beter heb leren kennen, mede dankzij de biologen welke met deze expedities meegaan. Het leven in deze zeeën is vaak een verhaal welke ligt tussen gemis, vrees en hoop. Het gemis over de soorten welke inmiddels uit deze zeeën zijn verdwenen. Vrees voor de soorten waarmee het niet goed gaat, maar ook hoop aangezien er nog altijd met verbazing wordt gekeken naar de soortendiversiteit welke zich door veranderde omstandigheden ook lijkt aan te kunnen vullen. Het verzamelen van kennis geeft in dit geval ook hoop op leven. De onderzoeken kunnen bijdragen aan een juiste inrichting en bescherming van deze zee waarvan de toekomst grotendeels gedicteerd gaat worden door de mens.
Maritieme archeologie
Vooral de door de mens gevoerde oorlogen op deze zee hebben hun sporen nagelaten in het zand op de zeebodem. Hier vind je de verhalen van het verleden als een grote legpuzzel verspreid, overspoeld en aan het zicht onttrokken door de golven. Op deze plekken is veel strijd gestreden. Dat is mij wel duidelijk. Een goede of slechte partij, vriend of vijand bestaat hier onder de golven in mijn ogen niet meer. Het is allemaal onderdeel geworden van een geschiedenis welke niet vergeten moet worden. Een geschiedenis met verhalen over haat, wraak, opoffering en heroïek voor wie dit wil geloven. Het eigenlijke verhaal gaat waarschijnlijk vooral over angst, gemis, zinloosheid en verspilling.
Als geïnteresseerde in de maritieme archeologie vormt het een uitdaging om de puzzelstukjes aan elkaar te leggen en te proberen het werkelijke verhaal, na alle verstreken tijd, weer boven water te krijgen. De scheepswrakken zien er vaak niet uit zoals geschetst in de spannende jongensboeken of strips van Kuifje. Al vormden deze voor mij persoonlijk wel het begin van de inspiratie. Het stripboek “Angst op de Amsterdam” van Suske en Wiske staat me vooral nog bij. Deze heb ik vaak gelezen in mijn jeugd en dit stripboek staat nu bij mij thuis in de vitrinekast. Het vormt voor mij nu een kunstobject waar ik gelukkig van word wanneer ik er naar kijk. Het jongetje dat ik toen was en dat droomde van het vinden van scheepswrakken en avonturen onder water ben ik namelijk nog steeds.
Een wrak haar naam terug geven
Het begint tijdens deze expedities op de Noordzee wel steeds meer concrete vormen aan te nemen. Voor dromen hebben we hier aan boord van de Cdt. Fourcault echter geen tijd. Hier is het echte werk-in-uitvoering. Tussen de wrakdelen die we tijdens de expeditie blijven ontdoen van visnetten, vislijnen en afval vinden we soms details uit het verleden welke allerlei vragen oproepen. Veel van de wraklocaties die we bezoeken hebben hun eigenlijke naam nog niet terug, maar staan te boek als obstakel voor scheepvaart en visserij of krijgen een nummer. Het vinden van een goudschat dat in mijn jeugd de basis vormde van mijn dromen heb ik inmiddels laten varen, maar hoe gaaf zal het zijn wanneer ik tijdens deze duik een uniek detail weet te vinden dat dit wrak haar naam terug kan geven. Het vinden van één detail kan de doorslag geven, maar het verzamelen van verschillende feitjes en deze bij elkaar brengen als puzzelstukjes kan het plaatje ook compleet maken.
Gebonden aan tijd
Ik zal op iedere bezochte locatie uren kunnen rondspeuren, maar helaas is iedere duik die we maken gebonden aan tijd. Tijd die we niet uit het oog moeten verliezen om weer gezond boven te komen. Tijd, koude en het getij dicteren hier het ritme voor ons onder water. Bovenwater wordt het ritme gespeeld door de zware motoren van de Cdt. Fourcault onder leiding van kapitein Pim. De golven en de wind vormen de melodie. Een melodie waar we geen invloed op kunnen uitoefenen, maar waar het totale orkest wel van afhankelijk is. Alle geluiden samen aan boord vormen een muziekstuk dat hier bijna 24 uur per dag te horen is. Je moet er tegen kunnen of je erbij neer kunnen leggen wanneer je onderdeel wilt zijn van dit team. Hier beweeg je mee in tijd en ritme…
Tekst: Wouter Mennen, Expeditie Doggersbank
