Onderzoekers pleiten voor verschuivende beschermde mariene gebieden die met soorten meebewegen.

Helaas komt het nog te vaak voor dat bedreigde diersoorten – zoals zeeschildpadden, zeezoogdieren of haaien – per ongeluk verstrikt raken in vistuig en bijvoorbeeld als bijvangst in visnetten terechtkomen.

Om dit probleem aan te pakken zijn er beschermde mariene gebieden aangewezen; vaste plekken in de oceaan die bedoeld zijn om de biodiversiteit te behouden en waar bijvoorbeeld niet gevist mag worden. Hoewel dat veelbelovend klinkt, stapelt de kritiek tegen dergelijke ‘permanent beschermde gebieden’ zich op. Want volgens onderzoekers is dit een vrij inefficiënte manier om de mariene biodiversiteit te beschermen.

Onbedoelde bijvangst

Dat bedreigde dieren onbedoeld in visnetten terechtkomen, is verre van een zeldzaamheid. “Helaas vangen alle vormen van visserij andere soorten dan alleen het doelwit,” vertelt onderzoeker Maite Pons in een interview met Scientias.nl.

“De langelijnvisserij is bijvoorbeeld gericht op verschillende tonijnsoorten, maar er kunnen incidenteel zeeschildpadden, haaien en roggen worden gevangen. We maken ons het meeste zorgen om de bedreigde diersoorten die verstrikt komen te zitten.”

Veel landen roepen dan ook op tot betere bescherming van de wereldzeeën. Het streven is zelfs om in 2030 zo’n 30 procent van de oceanen te beschermen tegen alle vormen van exploitatie, waaronder visserij.

Kritiek

Om dit te bewerkstelligen zijn er permanent beschermde mariene gebieden in het leven geroepen. Maar daar is niet iedereen blij mee. Eén van de kritiekpunten is dat veel van de soorten die door deze gebieden beschermd moeten worden – zoals zeezoogdieren, zeeschildpadden en zeevogels – zich verplaatsen en dus de beschermde gebieden uit zwemmen.

Anderen lezen ook: Honderden eikapsels van de stekelrog op het strand

“De verspreiding van mobiele soorten zoals zeeschildpadden en haaien verandert van seizoen tot seizoen en van jaar tot jaar,” aldus Pons. “Veel trekkende soorten worden dus vaak per ongeluk toch gevangen.”

Verschuivende beschermde mariene gebieden

Het betekent dat permanent beschermde mariene gebieden niet afdoende zijn om bedreigde diersoorten te beschermen. Maar de onderzoeker heeft wel een oplossing voor dit probleem: verschuivende beschermde gebieden.

“In plaats van statische sluitingen die alleen de soort in een gebied beschermt waar hij zo af en toe voorkomt, bewegen verschuivende beschermde gebieden met soorten mee,” zegt Pons. “Op deze manier zijn ze in hun hele verspreidingsgebied beschermd.”

Studie

In de studie bestudeerden de onderzoekers vijftien visserijen over de hele wereld – waaronder de jacht op de Californische zwaardvis, Zuid-Afrikaanse tonijn en de Alaskakoolvis. Vervolgens vergeleken ze wat de gevolgen waren van het beperken van de visserij door middel van zowel permanent als verschuivende beschermde gebieden.

Uit de resultaten blijkt dat het beperken van de visserij met 30 procent in een vast gebied leidt tot een vermindering van de bijvangst van ongeveer 16 procent. Maar in dynamisch gesloten gebieden kan de bijvangst met wel 57 procent teruggedrongen worden. “We ontdekten dat we de bijvangst aanzienlijk kunnen terugschroeven zonder de vangst van doelsoorten te verminderen,” zegt Pons.

“En dat simpelweg door kleine visgebieden te sluiten die van jaar tot jaar kunnen veranderen. Deze dynamische benadering wordt steeds belangrijker, zeker omdat klimaatverandering zowel diersoorten als vissers naar nieuwe gebieden drijft.”

Verwarrend?

Die verschuiving zal in het begin even wennen zijn. Maar Pons is niet zo bang dat het voor verwarring zal zorgen. De voordelen van verschuivende beschermde gebieden zullen volgens haar bovendien aanzienlijk zijn. “Wel betekent dit dat hierover goed gecommuniceerd én dat het gehandhaafd moet worden,” aldus Pons.

Anderen lezen ook: Hij bereikte als eerste de allerdiepste plek in de oceaan: Don Walsh overleed in 2023

Voorspellend model

Volgens de onderzoeker hangt er echter wel een prijskaartje aan dit verhaal. Dat komt omdat goed in kaart gebracht moet worden waar een dier dat per ongeluk als bijvangst in een visnet verstrikt kan raken, zich op een bepaald moment bevindt.

Op basis daarvan worden vervolgens de verschuivende beschermde gebieden bepaald. “Met behulp van historische gegevens over bijvangst en oceaanomstandigheden is het mogelijk om een voorspellend model te bouwen dat inzage geeft in de bijvangstpercentages,” legt Pons uit.

“Op basis hiervan kunnen we zien waar de bijvangst het grootst zal zijn, onder andere gestoeld op zaken zoals de oceaantemperatuur, zuurstof en stromingen.”

Beter alternatief

Pons hoopt dat de studie bijdraagt aan het groeiende besef dat verschuivende beschermde gebieden mogelijk een beter alternatief zijn dan de permanente.

Al hoeven die laatste niet helemaal op de schop. “Permanent gesloten gebieden zijn alleen meer van toepassing op soorten die er ook permanent leven, zoals koraalriffen,” zegt Pons.

“Een belangrijk punt van ons artikel is om aan te tonen hoe ondoeltreffend permanent beschermde gebieden zijn als het doel is om de biodiversiteit te beschermen. En het belangrijkste verlies aan biodiversiteit is te wijten aan accidentele bijvangst.”

Onbedoelde bijvangst verminderen

Volgens de onderzoekers is het dan ook tijd dat we nog meer ons best doen om die onbedoelde bijvangst te verminderen. “We willen de vissersgemeenschap, mariene natuurbeschermers en andere belanghebbenden er van bewust maken dat om onbedoelde bijvangst terug te dringen, dynamische sluitingen veel effectiever kunnen zijn,” aldus Pons.

“Met name als we het hebben over de bescherming van mobiele soorten. Beleidsmakers zouden deze resultaten in overweging moeten nemen wanneer ze nadenken over strategieën voor de bescherming van de mondiale mariene biodiversiteit.”

Anderen lezen ook: Nederlandse vrijwilligersorganisatie gaat op duikexpeditie naar Engeland

Bron: Scientias