Interview WWF Zeebiologe Nathalie Houtman: «Het blijkt dat geluidsvervuiling effect heeft op de hele voedselketen: van plankton tot walvis»
Wat heeft geluidsvervuiling voor effect op zeezoogdieren?
Geluid is essentieel voor het bestaan van zeezoogdieren. Ze gebruiken het voor het vinden van eten, socialiseren, voortplanting en navigeren. Menselijke geluiden onder water verstoren zeezoogdieren daarom op verschillende vlakken: communicatiegeluiden worden overstemd, dieren kunnen schrikken, gestrest raken, vluchten, raken elkaar kwijt, stoppen met eten en worden gedesoriënteerd. In extreme gevallen kunnen dieren zelfs doof worden of in paniek raken en daardoor stranden.
WWF Zeebiologe Nathalie Houtman
Welke zeezoogdieren ondervinden de meeste last?
Dat is lastig te zeggen, omdat verschillende geluiden verschillende soorten anders beïnvloeden. Baleinwalvissen kunnen bijvoorbeeld lage frequenties heel goed horen, terwijl bruinvissen vooral de hoge frequenties waarnemen. Bovendien heeft onderzoek naar de effecten van onderwatergeluid zich inmiddels uitgebreid naar andere soorten dan zeezoogdieren. Het blijkt dat geluidsvervuiling effect heeft op de hele voedselketen: van plankton tot walvis. Over het algemeen worden spitssnuitdolfijnen zoals de dolfijn van Cuvier als een van de meest gevoelige soorten gezien.
Deze soort duikt heel diep op zoek naar voedsel. Het record staat op ruim twee kilometer! In de jaren ’70 strandden er massaal spitssnuitdolfijnen op verschillende plekken in de wereld. Na onderzoek bleek dat juist op die plaatsen militaire sonaroefeningen gedaan werden. Nu weten we dat deze dieren door de sonargeluiden in paniek zijn geraakt en te snel naar het oppervlak zijn gevlucht.
Net als menselijke duikers kregen ze vervolgens last van decompressieziekte en liepen fysieke schade op. Daarnaast zijn sommige soorten niet gewend aan menselijke geluiden en reageren daardoor sterk, zoals op de Noordpool bijvoorbeeld. Er zijn gevallen bekend waarbij narwallen hun migratie hebben vertraagd waardoor groepen van 30 tot 1000 dieren uiteindelijk ingesloten zijn door zee-ijs en zijn gestorven. Dit hield mogelijk verband met seismisch onderzoek dat in het leefgebied van de narwallen plaatsvond.
Stop de Herrie! Help mee, nu het nog kan!
Teken de petitie op wwf.nl/stopdeherrie
Southern Humpback Whale in Ha’ Apai, Tonga. Foto: John Van Den Hend
Welk geluid is de grootste boosdoener?
Er zijn een aantal belangrijke bronnen van menselijk onderwatergeluid: scheepvaart, explosies, seismisch onderzoek, heien en sonar. Scheepvaart heeft een grote bijdrage aan het probleem door de enorme omvang. Negentig procent van al onze goederen wordt namelijk via scheepvaart vervoerd.
In de afgelopen 60 jaar is op verschillende plekken op de wereld onderwaterlawaai ieder decennium verdubbeld, met scheepsvaart als belangrijkste bron. Daarnaast zijn explosies die geproduceerd worden voor seismisch onderzoek naar olie- en gasbronnen een van de meest harde menselijk geproduceerde geluiden die er bestaan.
Wat zijn de gevolgen van geluidsvervuiling?
Dieren die echolocatie gebruiken zijn met ernstige gehoorbeschadiging ten dode opgeschreven omdat ze geen voedsel meer kunnen opsporen en niet meer kunnen communiceren. En er zijn dus dieren die door paniek stranden. Dit zijn extreme gevallen. Voor baleinwalvissen zoals de blauwe vinvis en de bultrug is communicatie over lange afstanden van enorm belang om elkaar te kunnen vinden om zich te kunnen voortplanten.
Bowhead whale (Balaena Mysticetus) just under ice, Arctic. Martha Holmes
Studies laten zien dat door menselijke activiteiten zoals seismisch onderzoek en scheepvaart de afstand waarop dieren elkaar kunnen horen drastisch is verminderd, in sommige gevallen van duizend naar tientallen kilometers. Daarbij kunnen dieren verzwakt raken omdat ze onvoldoende voedsel kunnen vinden en daardoor vatbaarder zijn voor ziektes of makkelijker ten prooi vallen. Vrouwtjes kunnen dan ook onvoldoende melk voor hun jongen produceren. De exacte lange termijn gevolgen van het almaar toenemende onderwatergeluid zijn moeilijk in te schatten en daarom vaak onduidelijk.
Aan de ene kant is er dus meer onderzoek nodig om inzicht te krijgen in de schaal van deze effecten. Aan de andere kant is er overweldigend bewijs dát geluid effect heeft en dus beperkt moet worden.
Bowhead whale(s) (Balaena mysticetus) in Cumberland Sound, Nunavut, Canada. FOTO: VDOS Global WWF-Canada
Als onderwatergeluid als vervuiling wordt erkend, wat moet er dan volgens jou gebeuren?
Het mooie van onderwatergeluid is dat zodra je stopt met herrie maken, het probleem ook direct verholpen is. Dit kan verwezenlijkt worden met een set van maatregelen. Denk bij scheepvaart aan stille ontwerpen van schepen, langzamer varen en logistieke aanpassingen. Met vrijwillige inzet gaan we het echter niet redden, daarom moet onderwatergeluid bij wet als vervuiling aangemerkt worden.
Als menselijk onderwatergeluid gereguleerd is, verwacht ik dat ‘business as usual’ minder aantrekkelijk wordt omdat er kosten gemaakt moeten worden om geluid onder water terug te dringen. Geluidsstille technieken krijgen daardoor meer kans en worden aantrekkelijker. Uiteraard is het sowieso beter om in te zetten op duurzame energie in plaats van fossiele brandstoffen. Dan wordt seismisch onderzoek uiteindelijk overbodig.
A Bowhead Whale lifts its flukes out of the water at the Floe Edge, Nunavut Canada. Foto: Clive Tesar
Last but not least is er meer urgentie om belangrijke leefgebieden van zeezoogdieren en ander onderwaterleven te beschermen van luide menselijke activiteiten. Essentiële gebieden waar dieren bijvoorbeeld hun jongen groot brengen, migratieroutes en plekken waar veel voedsel te vinden is, zouden vrij moeten zijn van deze activiteiten, noem het Silent Seas Areas. Met name in het Noordpoolgebied waar economische activiteiten nog niet zwaar ontwikkeld zijn, kan onderwatergeluid nog goed geregeld worden.
Stop de Herrie! Help mee, nu het nog kan!
Teken de petitie op wwf.nl/stopdeherrie
