In de oceanen zijn er verschillende zeedieren die zich kunnen voortplanten zonder een partner. Dit proces, bekend als parthenogenese, stelt vrouwtjes in staat om nakomelingen te produceren zonder dat hun eicellen door mannelijke sperma worden bevrucht. Hieronder enkele voorbeelden!

Zebrahaai

Zebrahaaien zijn bekend om hun vermogen tot parthenogenese, vooral in gevangenschap. In sommige aquaria zijn vrouwtjes geïsoleerd van mannetjes, maar hebben toch gezonde nakomelingen voortgebracht. Dit fenomeen verraste wetenschappers, aangezien het laat zien dat zelfs grote, complexe dieren zoals haaien zich kunnen voortplanten zonder een partner.

Amazonemolly

Hoewel de Amazonemolly technisch gezien een zoetwatervis is, leeft ze vaak in estuaria waar zoet en zout water samenkomen. Deze vissen bestaan uitsluitend uit vrouwtjes en gebruiken een speciale vorm van parthenogenese genaamd gynogenese. Hierbij is sperma van een andere vissoort nodig om de eicelontwikkeling te starten, maar het sperma draagt geen genetisch materiaal bij aan de nakomelingen.

Watervlooien

Watervlooien, kleine kreeftachtigen die vaak in zoet water leven maar ook in brak water voorkomen, zijn ook in staat tot parthenogenese. In tijden van overvloed kunnen vrouwtjes zich snel voortplanten door onbevruchte eieren te leggen die uitgroeien tot genetische klonen van zichzelf. Dit helpt de populatie snel te groeien in gunstige omstandigheden.

Zeekomkommers

Zeekomkommers doen dit door zichzelf in tweeën te splitsen, waarna elk deel zich ontwikkelt tot een volledig nieuw individu. Hoewel dit niet strikt parthenogenese is, laat het zien dat voortplanting zonder partner op verschillende manieren kan plaatsvinden.

Voordelen

Parthenogenese maakt het mogelijk voor een populatie om snel te groeien zonder de noodzaak van een partner. Dit is vooral nuttig in omgevingen waar mannetjes schaars zijn of moeilijk te vinden. Nakomingelen zijn genetisch identiek aan de moeder, wat betekent dat succesvolle genetische eigenschappen behouden blijven zonder de variabiliteit die gepaard gaat met seksuele voortplanting.

Nadelen van Parthenogenese

Omdat alle nakomelingen klonen zijn van de moeder, is er weinig genetische variatie. Dit kan een populatie kwetsbaar maken voor ziektes en veranderingen in het milieu. Zonder de genetische mix die plaatsvindt bij seksuele voortplanting, kunnen schadelijke mutaties zich ophopen in de populatie.

Foto’s Shutterstock en tekst gemaakt m.b.t. ChatGPT