Als we ons hoofd onder water stoppen en onze ogen opendoen, zien we niet heel erg scherp. Dat heeft te maken met het feit dat onze ogen gewend zijn aan lucht. Daar kunnen ze goed op scherpstellen. Maar water laat het licht anders gedragen. Door deze andere verspreiding van het licht in het water, kunnen we geen scherp beeld krijgen van onze mooie onderwaterwereld.
De oplossing hiervoor is een laag lucht aanbrengen voor onze ogen. Dat doen we met een duikmasker. De lucht die in je masker zit, zorgt ervoor dat we weer scherp kunnen zien onder water. Dat zorgt er overigens wel voor dat we voorwerpen onder water 25-30% dichterbij zien dan in de werkelijkheid het geval is. Ook worden ze 1,25x vergroot. Maar er zijn natuurlijk genoeg mensen die ook boven water niet scherp kunnen zien. Zij hebben een bril, contactlenzen of een operatie nodig om goed te kunnen zien. Deze mensen lossen ook het probleem onder water niet op door een standaard duikmasker op te zetten. Zij zullen met een masker moeten duiken met glazen op sterkte. Of dezelfde contactlenzen dragen die ze boven water gebruiken. Dan kun je wel een gewoon duikmasker gebruiken.
Duikmaskers met glazen op sterkte zijn in ons land goed verkrijgbaar. Meerdere duikmerken hebben de optie om glazen op sterkte te kiezen bij een bepaald type masker. Maar er zijn ook opticiens in Nederland die dat keurig op maat doen voor jouw masker en ook precies je sterkte kunnen aanpassen. In principe zijn alle contactlenzen die op de markt zijn geschikt om mee te duiken. Er zit nog wel verschil in harde en zachte lenzen. De harde lenzen kunnen wat makkelijker uit het oog gaan. Bij contact met zout water wordt je hoornvlies wat dunner omdat het minder vocht gaat bevatten door de zoutere zeewateromgeving. Het contact met je lens kan daardoor wat minder goed worden, waardoor je je lens sneller kan kwijtraken.
In zoet water gaat het juist andersom. Je hoornvlies kan meer water opnemen en daardoor kan het contact met je lens steviger worden.Dit geeft soms het beeld van gekleurde ringen. Vandaar ook het advies na zoetwaterduiken (zwembad en buiten) je lenzen pas na een half uurtje uit te doen als dat nodig is. Tijdens de opstijging klagen duikers met contactlenzen wel eens over slechter zicht. Dit is het gevolg van kleine luchtbelletjes in je traanvocht. Tijdens de opstijging zetten deze natuurlijk uit. Dit geeft als het ware kleine deukjes in je hoornvlies. Dat geeft dan wazig zicht.
Oogoperaties
Dan blijft er nog de mogelijkheid van oogoperaties om je bril of contactlenzen niet meer nodig te hebben. In Nederland wordt het meeste een zogenaamde LASIK- operatie uitgevoerd. Hierbij wordt een klein sneetje gemaakt in je hoornvlies en met behulp van een laser wordt een klein stukje van je lens verwijderd. Daardoor kun je weer scherp zien. Na de ingreep mag je 12 weken niet duiken. Dat is misschien wat aan de veilige kant. Maar duiken is wel echt anders. Met name ook wat betreft het aantrekken en afstoten van vocht in je hoornvlies. De meeste sporten mogen weer twee weken na de ingreep.
Door Menno Gaastra, duikmedisch arts en medisch directeur DAN Europe Nederland, geeft antwoord op duikmedische vragen (redactie@duiken.nl).