De overeenkomsten tussen mens en orka zijn verbazingwekkend.
Wie denkt dat alleen mensen hechte vriendschappen kennen, heeft het mis. Onderzoek naar wilde orka’s heeft namelijk aan het licht gebracht dat ook zij vriendschappen onderhouden. En die lijken ook nog eens verdacht veel op die van ons.
Orka studie
In de studie besloten wetenschappers een groepje orka’s in de Stille Oceaan te bestuderen. Dit deden ze met behulp van drones. “Door met een drone in het water te kijken, slaagden we erin om interessant gedrag te onthullen,” vertelt onderzoeksleider Michael Weiss. “Denk bijvoorbeeld aan het onderlinge contact tussen orka’s.” De beelden gaven de onderzoekers een uniek inkijkje in het leven van wilde orka’s. En dat terwijl de dieren niet eens doorhadden dat ze werden geobserveerd.
Belangrijk
Volgens de onderzoeker is het heel belangrijk om het gedrag van orka’s nauwgezet te bestuderen. “Ze hebben bijvoorbeeld een hele unieke en interessante levensgeschiedenis en sociale structuur,” somt Weiss in een interview met Scientias.nl op. “Zo blijven ze bijvoorbeeld hun hele leven in de groep waarin ze geboren zijn. Daarnaast kunnen orka’s net als mensen na de menopauze nog tientallen jaren leven; een uiterst zeldzame eigenschap bij zoogdieren.
Tegelijkertijd worden orka’s extreem bedreigd. Het bestuderen van hun gedrag en sociale structuur kan ons dan ook aanwijzingen geven over wat overleving en voortplanting in een populatie drijft. En dat kan ons helpen om deze iconische groep orka’s te beschermen.”
Orka’s in Noorwegen, foto: Rene Lipmann
Vriendschappen
De onderzoekers komen tot enkele interessante ontdekkingen. Allereerst blijken orka’s vrij complexe sociale structuren te hebben en bijvoorbeeld hechte ‘vriendschappen’ te onderhouden. Zo brengen ze bijvoorbeeld met name tijd door met bepaalde, met zorg uitgekozen soortgenoten. Deze ‘vrienden’ zijn bovendien vaak leeftijdsgenootjes van hetzelfde geslacht.
“Dit is een hele interessante bevinding,” benadrukt Weiss. “Het laat zien dat de leeftijd en het geslacht van individuen invloed heeft op sociale relaties. Dit is een verschijnsel dat we ook bij andere sociale dieren zien, zoals bij apen en mensen.”
Orka feestje
De studie verschaft een hele vernieuwende kijk op het sociale leven van orka’s. “Tot nu toe was het onderzoek naar het sociale netwerk van de dieren gebaseerd op korte waarnemingen van specifieke orka’s die samen aan het oppervlak werden gezien,” legt Weiss uit.
“Omdat orka’s nooit de sociale groep waarin ze geboren zijn verlaten, leek de nauwe verwantschap het enige dat hun sociale structuur verklaarde. Maar onze bevindingen laten nu zien dat orka’s, zelfs binnen hechte groepen, de voorkeur geven aan specifieke individuen. Het is net als een kind meenemen naar een feestje – je hebt het feest niet gekozen, maar je kunt nog steeds kiezen met wie je omgaat als je er eenmaal bent.”
Fysiek contact tussen twee orka’s. Afbeelding: University of Exeter
Fysiek orka contact
Bovendien ontdekten de onderzoekers dat er veel fysiek contact is tussen de orka’s. “Wat me verraste is hoe tactiel orka’s zijn,” zegt Weiss. “We ontdekten meer dan 800 aanrakingen in ongeveer 10 uur tijd. Dat is veel!” Bij veel soorten, waaronder mensen, werkt fysiek contact rustgevend en stressverlichtend. Bovendien versterkt het de sociale verbinding. En dus is het heel interessant dat ook orka’s elkaar graag lijken aan te raken.
Al met al lijkt er sterk op dat mensen en orka’s veel meer gemeen hebben dan je misschien zou denken. “De overeenkomsten tussen mensen en orka’s zijn opvallend,” zegt Weiss. “We hebben een vergelijkbare levensduur, vrouwelijke orka’s gaan ongeveer tegelijkertijd in de overgang, we hebben allebei sterke, culturele tradities én zijn bovendien toproofdieren in onze ecosystemen. Nu hebben we ook nog aangetoond dat onze vriendschappen min of meer op dezelfde manier in elkaar steken. Hoewel er meer onderzoek nodig is om deze overeenkomsten goed te begrijpen, wijst het wel op een convergente sociale evolutie tussen mens en orka.”
Hoe ouder, hoe minder sociaal
De drone-beelden laten daarnaast ook nog iets anders opvallends zien. Zo blijkt dat orka’s minder sociaal verbonden raken naarmate de leeftijd vordert. Patronen van fysiek contact suggereren dat jongere orka’s en vrouwtjes een vrij centrale, sociale rol in een groep spelen. Maar hoe ouder een orka, hoe minder sociaal. Waarom? “Er bestaan enkele hypothesen,” aldus Weiss. “Eén mogelijkheid is dat orka’s al vroeg in hun leven sociale relaties aangaan.
Orka’s in Noorwegen, foto: Rene Lipmann
Naarmate de tijd verstrijkt en ze ouder worden, verliezen ze hun vrienden wanneer zij komen te overlijden. Daarnaast kan ook fysieke veroudering ertoe leiden dat orka’s op leeftijd minder goed kunnen socializen. Een andere mogelijkheid is dat jonge orka’s hun tijd niet hoeven te besteden aan het vinden van hun eigen voedsel. Hierdoor hebben ze meer tijd om deel te nemen aan sociale activiteiten dan oudere soortgenoten die beperkt worden door de noodzaak om te jagen.” Ondanks dat deze oudere dieren misschien minder socializen, maakt het ze niet onbelangrijk. “Oudere vrouwtjes staan op andere manieren centraal in hun sociale groepen,” vertelt Weiss. “Ze bieden bijvoorbeeld leiderschap en kennis wanneer voedsel schaars is.”
Drones
Dankzij de drones hebben we niet alleen een uniek inkijkje gekregen in het leven van orka’s, maar beginnen we ook hun sociale banden steeds een beetje beter te begrijpen. Het team hoopt dat de opgedane kennis op verschillende manieren gebruikt kan worden. “Ik hoop dat deze bevindingen inzicht verschaffen in hoe sociale relaties bij orka’s en andere zeezoogdieren werken,” zegt Weiss.
“Hun sociale banden gaan zoveel verder dan we denken. Daarnaast hoop ik dat we beter gaan begrijpen hoe de sociale omgang bij orka’s zich verhoudt tot hun overleving en reproductie.” En dat kan weer de sleutel zijn om deze prachtige roofdieren van de oceaan beter te beschermen en voor uitsterven te behoeden.
Bron: Scientias
