En nog een snufje Italiaanse onderwaterbasilicum… Wacht, wat zeg je nu? Inderdaad, onderwaterbasilicum! In Nemo’s Garden in Noli, Ligurië, wordt onderzocht welke onderwaterteelt mogelijk is en basilicum doet het uitstekend. Sterker nog, hij smaakt zelfs lekkerder! Maar waarom zou je planten onder water kweken?

Tekst en foto’s: Benjamin Schulze

Zes plexiglas bollen waaraan zware metalen kettingen zijn bevestigd, zweven boven de zeebodem. In het midden staat een stalen boom. Welkom in Nemo’s Garden. De constructies lijken van een afstand verfijnd. Het straalt licht uit in de nachtelijke duisternis van de Middellandse Zee.

De levensboom – het symbool van Nemo’s Garden – heeft een blauwachtige glans. Als we dichterbij zijn, zien de zware kettingen onder de biosferen er nu enorm krachtig uit. Dat moeten ze ook zijn, omdat ze bestand moeten zijn tegen het enorme drijfvermogen dat wordt gegenereerd door de lucht in de plexiglas bollen. Meer dan drie ton trekkracht bij ieder van de 28 massieve schakels.

Wauw. Dat ziet er prachtig uit! De onderwaterbasilicum is veel sterker en heeft een meer karakteristieke smaak en geur.

Met de hand en met eenvoudig gereedschap uit de wegenbouw, heeft het team van Luca Gamberini de ankers meer dan een meter diep in de zeebodem geslagen. Dit alles om een beetje basilicum onder water te laten groeien. Het doel van het project is het kweken van nuttige planten onder water. Er moeten leefsystemen worden gecreëerd die hulpbronnen sparen.

Het maximaliseren van inkomsten voor commerciële doeleinden is geen prioriteit. Kostenbesparingen wel. Met wetenschappelijke methoden wordt onderzocht welke planten onder welke omstandigheden bijzonder goed groeien. De nadelen van onderwaterteelt zijn de ingewikkelde oogst en de prijs. Voordelen zijn dat er geen pesticiden nodig zijn en het behoud van het bronwater, aangezien voornamelijk gecondenseerd zeewater de planten voedt.

Nemo’s Flowers

Agrarnauten

Tijdens onze duik overdag zijn drie duikers bezig met het verplaatsen van enkele van de met planten gevulde bollen. Ze worden verplaatst van een diepte van zes meter naar een diepte van ongeveer tien meter. Emilio, een van de Agrarnauten, zoals de groep zichzelf noemt, legt me uit waar het allemaal om draait: «Volgende week wordt het slecht weer, de eerste herfststorm komt eraan!»

In het verleden verwoestten stormen soms gewassen of hele koepels. Het controlecentrum in een kleine schuur op het land, is al eens volledig verwoest. «In de tussentijd hebben we de veiligheid van Nemo’s Garden steeds meer verbeterd. Ons hoofdkantoor in Genua ontvangt realtime gegevens over gassamenstelling, vochtigheid en de voedselvoorziening in de koepels. En ook over golf- en weersomstandigheden. En zelfs met de duikers die met volgelaatsmaskers duiken, kun je vanuit Genua communiceren,» legt Emilio uit.

Voor de kust van Noli is ooit grind van bouwwerkzaamheden gestort, waardoor er bijna geen leven meer was. Nemo‘s Garden heeft daar verandering in gebracht.

Daar ben je ’s winters beschermd tegen de wilde Middellandse Zee. Er is zelfs wifi in de plexiglazen koepels! Nemo’s Garden is ontstaan als een familieproject door de Gamberini’s. In 2012 sloot Sergio Gamberini, de vader van Luca, een weddenschap af met een vriend dat het mogelijk zou zijn om onder water planten te kweken. De leuke campagne van toen werd een ambitieus project dat inmiddels door meerdere universiteiten wetenschappelijk wordt ondersteund.

Ook het grote Siemens-concern ziet het nut in van de onderwaterteelt en ziet samenwerkingsmogelijkheden. Op termijn zou deze teeltwijze een bouwsteen kunnen zijn in de voedselvoorziening voor een steeds groter wordend publiek. Niet in de laatste plaats zouden voedseltekorten het gevolg kunnen zijn van het eindige aantal bebouwde oppervlakten. Dus waarom niet de zee in durven stappen en daar gewassen, tuinen en dergelijke planten? Wanneer water meer dan 70 procent van onze planeet bedekt?

Half miljoen onder water

Het feit dat de Gamberini’s al jaren met veel succes duikuitrusting verkopen, helpt bij de realisatie van Nemo’s Garden. Ze zijn eigenaar van de Ocean Reef Group, de marktleider in volgelaatsmaskers voor sportduikers. Het bedrijf vormt de financiële ruggengraat voor de complexe projecten en voor het bewandelen van innovatieve wegen.

Tot nu toe is er voor Noli in de Middellandse Zee meer dan een half miljoen euro tot zinken gebracht. De sensoren en communicatietechnologie zijn complex. Het plexiglas van elke afzonderlijke koepel alleen al kost 4.000 euro omdat het speciaal gegoten moet worden.

Licht is zeldzaam onder water en dient maximaal benut te worden. Prof. dr. Uwe Schmidt is hoofd van het Instituut voor Landbouwwetenschappen aan de Humboldt Universiteit in Berlijn. Hij zegt dat het kweken van planten onder water bijzonder moeilijk is. Problemen zijn het verlies van zon, de luchtbeheersing, de oogst en de benodigde duikers. «Uitbreiding op grote schaal is momenteel ondenkbaar,» zegt professor Schmidt.

‘s Nachts zijn er veel schorpioenvissen op de duikstek, overdag hielden ze zich schuil.

Op dit moment verpakken ze de oogst in waterdichte zakken voordat deze aan land gaat. De basilicum wordt vervolgens verwerkt tot pesto. Biologische analyses toonden een significant hoger aandeel essentiële oliën en antioxidanten in de onder water gekweekte basilicum.

Voor de deelnemende wetenschappers van de Universiteit van Pisa zijn de adaptatieprocessen te herleiden tot de afgesloten omgeving. Door de afwezigheid van bestuivende insecten, concurrerende planten en ongedierte ontstaat er ruimte in de ontwikkeling van de planten, vermoeden de wetenschappers.

Prof. Schmidt vindt projecten als Nemo’s Garden om een andere reden belangrijk: «We hebben zulke spraakmakende projecten nodig om mensen dichterbij te brengen naar waar hun voedsel vandaan komt en welke mogelijkheden er zijn voor voedselproductie.»

Zeepaardje

Terwijl we ’s nachts tussen de lichten van de koepels duiken, komen we veel vissoorten tegen. Een zeepaardje en een sepia kruisen ons pad. Luca Gamberini is enthousiast: «Sinds we zijn begonnen met Nemo’s Garden, hebben zich hier permanent verschillende soorten vissen gevestigd. Deze ontwikkeling wordt ook waargenomen door de Universiteit van Pisa. De zeebiologen vermoeden dat jonge dieren de structuren gebruiken als toevluchtsoord voor roofdieren.»

Ik duik in één van de biosferen en zie een school vissen door het glas turen. Ik voel me als in een aquarium. Nu zijn de rollen omgedraaid!

Ook een zeepaardje neemt deel aan ons nachtelijke avontuur.

Reis

Alleen Lufthansa vliegt rechtstreeks vanuit Frankfurt op de luchthaven Cristoforo Colombo in Genua. KLM en Alitalia vliegen met tussenstops. De ticketprijzen variëren tussen de 180 en 450 euro. Noli ligt iets meer dan een uur rijden ten westen van Genua.

Noli en omgeving

Het voormalige vissersdorp heeft een geschiedenis die meer dan 1000 jaar oud is. Er zijn tal van kleine winkeltjes en traditionele ambachtswinkels in de smalle straatjes. Deze kustplaats aan de Rivièra heeft zeker geen gebrek aan toeristen, want in de zomer is het strand vol. Naast typisch Italiaans eten heeft de regio Ligurië meerdere hoogtepunten. Bijzonder mooi is de plaats Cinque Terre met het aangrenzende nationale park.

Accommodatie

Hotel Capo Noli biedt goedkope kamers van een goede standaard. Op de website worden regelmatig speciale tarieven aangeboden. Het hotel is zeer gunstig gelegen direct aan het strand. Er zijn ook kamers met een balkon met uitzicht op zee. www.hotelcaponoli.it

Duiken

Het duikcentrum Divenjoy aan de Via Aurelia 52 in Noli is volgens het team van Nemo‘s Garden bijzonder klantvriendelijk. www.divenjoy.it

Beste Reistijd

April tot oktober. In het voorjaar is de watertemperatuur nog laag. Het duikseizoen begint half mei en eindigt in oktober. Mei, juni en september zijn de meest aantrekkelijke maanden met weinig toeristen en uitstekend weer. Geef je de voorkeur aan warm water, ga dan begin september.

Noli is ‘s nachts boven water een lust voor het oog.

Ook interessant voor jou:

Nieuwe zee-anemoon, de wasroos, vestigt zich in Nederland

Snotolf: Speeddating onder water