In 1997 wordt Yoshi, een kleine zeeschildpad met verwondingen, opgevangen in het Two Oceans Aquarium in Kaapstad. Daar steelt ze al snel de harten van de medewerkers en tovert ze zichzelf om tot een levende legende. Twintig jaar later wordt de volwassen schildpad vrijgelaten, waarna ze een ongelooflijke reis maakt van maar liefst 37.000 kilometer dwars door de Indische Oceaan. Yoshi zwemt tot ieders verbazing terug naar West-Australië, de plek waar ze waarschijnlijk ooit zelf uit een ei kroop.

Tekst: Nique Hanskamp

De onechte karetschildpad Yoshi heeft wetenschappers behoorlijk enthousiast gemaakt met haar indrukwekkende reis van Kaapstad naar de kust van West-Australië.

Het is de eerste keer dat deze trektocht tussen de twee continenten is vastgelegd, en dan ook nog eens door een schildpad die voorheen twee decennia lang in gevangenschap leefde. Yoshi is in verschillende opzichten uniek: door haar rijke persoonlijkheid, haar doorzettingsvermogen en haar ongelooflijk sterke instinct.

Hoe het begon

In 1997 wordt de slechts 2 kilo wegende babyschildpad door een Japanse vissersboot uit het water gevist. Ze is er slecht aan toe en heeft een verwonding aan haar schild. De bemanning zet haar in een badje en voert haar sardines. De kapitein noemt haar Yoshitaro – naar de scheepskok die nogal klein van stuk is.

Wanneer het schip de haven van Kaapstad bereikt, wordt het Two Oceans Aquarium gevraagd de zorg voor het diertje over te nemen. Het Zuid-Afrikaanse aquarium heeft op dat moment nog geen enkele ervaring met de opvang van zeeschildpadden.

Men leert dan ook ontzettend veel van Yoshi, die zich al snel thuisvoelt in haar nieuwe verblijf, waar ze te pas en te onpas haar vrolijke en nieuwsgierige aard toont.

Maryke Musson, algemeen directeur van het Two Oceans Aquarium in Kaapstad, herinnert zich nog goed hoe die beginperiode met Yoshi verliep: «We waren pas net twee jaar open en we waren niet van plan om zeeschildpadden te tonen, ze zijn immers echte oceaanreizigers. Maar Yoshi was er te slecht aan toe om haar terug te zetten in de oceaan en dus moesten we ons aanpassen.»

Dappere, kleine zeeschildpad

«Yoshi bleek meteen al een kleine schildpad met een grote persoonlijkheid. Ze was ontzettend nieuwsgierig en dol op eten – op echt alles dat eetbaar is!» vertelt Maryke. «Ze was ook heel dapper. Zo jaagde ze vaak achter nieuwkomers aan die vele malen groter waren dan zij, en zelfs de duikers die de zeedieren voerden.

Ze heeft ooit mijn oor te pakken gekregen maar heeft het gelukkig losgelaten zonder schade te veroorzaken. Ze was altijd geïntrigeerd door alles dat gaande was en deed haar best om uit te blinken als er maar genoeg publiek was. Ze was dol op krabbelen en kietelen en ze koos er steeds zelf voor om met de medewerkers te dollen. Echt een heel bijzonder dier,» vertelt Maryke met zichtbare trots.

Zeeschildpad Yoshi is de eerste zeeschildpad met een zender die van Afrika naar Australië zwom; de grootste afstand ooit vastgelegd.

Yoshi is de eerste zeeschildpad die gerehabiliteerd wordt in het aquarium en ze blijft het langst. Door alles wat men van haar heeft geleerd, kunnen er in de jaren daarna ruim 600 zeeschildpadden worden opgevangen en na intensieve verzorging weer worden vrijgelaten. Een geweldig initiatief, vooral gezien het feit dat alle zeeschildpadden kwetsbare of bedreigde diersoorten zijn.

De mogelijkheid dat Yoshi zelf ooit weer in de oceaan zal kunnen zwemmen wordt geleidelijk aan duidelijker, naarmate meer volwassen schildpadden zich na rehabilitatie weer uitstekend in het wild lijken te redden. Maryke Musson: «We deden onderzoek en ontdekten een soortgelijk geval van een onechte karetschildpad die na tien jaar opvang in Mexico werd vrijgelaten. Zij doorkruiste de Pacific en zwom binnen een jaar naar Japan. Dit gaf ons hoop en we begonnen Yoshi voor te bereiden op een leven in de oceaan.»

Yoshi moet vooral een goede conditie krijgen. Ze moet sterk genoeg worden om de oceaan te kunnen navigeren en voedsel te vinden. In het aquarium wordt dan ook elke dag driftig getraind met baantjes trekken. Ondertussen wordt de staf van het aquarium zich bewust van het naderende afscheid. De periode dat Yoshi in training is, blijkt net zo hard nodig om de medewerkers emotioneel voor te bereiden op de scheiding van ‘hun’ geliefde schildpad als voor haar lichamelijke conditie.

Ze is een inspiratie, een verhalenverteller en een fantastische navigator.

Voor jezelf zorgen

Zeeschildpadden krijgen geen enkele zorg van hun ouders; vanaf het moment dat ze uitkomen moeten ze voor zichzelf zien te zorgen. Dit instinct raken ze nooit kwijt. Ook bij Yoshi blijkt de drang het alleen te redden nog sterk aanwezig. «Yoshi bleek heel goed in het regelen van haar eigen voedsel.

Dit zou het makkelijker maken als ze eenmaal vrijgelaten was,» aldus Maryke Musson. Na achttien maanden training voorafgaand aan haar vrijlating en een uitgebreide gezondheidscontrole, lijkt Yoshi sterk genoeg om te beginnen aan een nieuw hoofdstuk: leven in vrijheid.

In 2017 weegt de ‘kleine’ Yoshi inmiddels geen 2 kilo meer, maar 180 kilo. Met een brok in hun keel voorzien de medewerkers van Two Oceans hun protegé van een satellietzender en varen met haar de open zee op vanuit Hout Bay. De schildpad die ze zo lang en met liefde ‘de koningin van het aquarium’ hebben genoemd, wordt vrijgelaten in de oceaan.

«Hoewel dit een zeer emotioneel moment was voor ons, was het geweldig om haar weg te zien zwemmen het diepe blauw in. Het was een heel mooie dag ondanks de gebroken harten en de vele tranen», herinnert Maryke zich.

En dan begint de spannendste periode. Want waar zal Yoshi naartoe gaan en welke gevaren zal zij onderweg tegenkomen? In samenwerking met het Departement van Milieuzaken van Zuid-Afrika wordt Yoshi’s reis gevolgd en vastgelegd. Elke keer dat zij boven water komt, stuurt haar zender een signaal met haar locatie naar een satelliet.

De eerste anderhalf jaar zwemt Yoshi heen en weer tussen Kaapstad en Angola en blijft ze dicht bij de westkust. Maar opeens verandert het signaal van richting: Yoshi gaat op weg naar de Indische Oceaan!

Wereldkampioen

De eerste anderhalf jaar zwemt Yoshi heen en weer tussen Kaapstad en Angola en blijft ze dicht bij de westkust. Maar opeens verandert het signaal van richting: Yoshi gaat op weg naar de Indische Oceaan. «We realiseerden ons dat ze op weg ging naar Australië en we vroegen ons af of ze zich bij de onechte karetschildpadden van West-Australië zou gaan voegen.

We weten niet zeker of ze daar origineel vandaan komt, maar we hopen dat ze het ons zal laten zien – vrouwelijke zeeschildpadden komen namelijk alleen aan land om eieren af te zetten op hun eigen geboortegrond,» aldus Maryke. Hoewel Yoshi heel dicht bij de kust van Pilbara in West-Australië verblijft, is ze nog niet aan land geweest. Haar reis is daardoor niet minder indrukwekkend te noemen. Ze is de eerste zeeschildpad met een zender die van Afrika naar Australië zwom; de grootste afstand ooit vastgelegd. Yoshi is op z’n minst een wereldkampioen!

De voortgang van deze opmerkelijke reptielendame wordt sinds januari van dit jaar op verzoek van Two Oceans in Kaapstad ook gemonitord door het Departement van Biodiversiteit, Conservatie en Attracties van West-Australië. Wetenschapper Sabrina Fossette werkt voor dit deel van de regering dat verantwoordelijk is voor het beheer en behoud van landschappen en wateren.

«Het lijkt erop dat Yoshi momenteel lekker aan het foerageren is bij Point Samson», vertelt zij. «Dat is ook logisch. Na zo’n lange reis moet je even chillen en wat aankomen voordat je nieuwe, inspannende dingen gaat ondernemen.»

«Een paar weken geleden waren we vlakbij haar en wilden we proberen haar te vangen zodat we de zender kunnen vervangen, maar ze was ons te snel af. Ze is veilig en vertoeft in het gezelschap van een grote groep onechte karetschildpadden.» Yoshi heeft nog geen nest gemaakt. Volgens Sabrina zal ze dit waarschijnlijk gaan doen tussen oktober 2020 en maart 2021, wanneer het nestseizoen zijn hoogtijdagen beleeft in West-Australië.

Yoshi heeft 20 jaar in gevangenschap geleefd en toch… je zet haar in het water en opeens weet ze weer dat ze iets te doen heeft aan de andere kant van de wereld.

Herinneringen

Omdat Yoshi zo dicht bij de West-Australische kust verblijft, zijn wetenschappers er zo goed als zeker van dat zij hier ooit ‘geboren’ is. Toen zij als baby’tje de zee op ging, is zij waarschijnlijk in de stroming van de zuidwestelijke Indische Oceaan terechtgekomen en kon zij daarna niet meer thuis geraken. Toen ze na twintig jaar eenmaal werd vrijgelaten vanuit Kaapstad, was ze seksueel volwassen en heeft ze zich ‘herinnerd’ dat ze op weg moest naar waar ze vandaan kwam.

Ook Sabrina Fossette is erg onder de indruk van de lange reis van Yoshi: «Ze heeft de snelste en kortste route gebruikt om van Kaapstad naar West-Australië te komen. Dat is echt heel bijzonder. Dit dier heeft twintig jaar in gevangenschap geleefd en toch… je zet haar in het water en opeens weet ze weer dat ze iets te doen heeft aan de andere kant van de wereld.»

Wetenschappers in West-Australië zullen blijven proberen om Yoshi’s exacte locatie te bepalen en haar te vangen. Ze willen graag een genetische test doen om te bepalen of zij daadwerkelijk uit deze regio stamt. «Ook willen we haar gezondheid controleren en haar satellietzender vervangen, want deze kan er ieder moment mee ophouden en dan kunnen we haar niet meer volgen,» aldus Sabrina.

Gevaren onderweg

Yoshi zwom 37.000 kilometer in haar eentje. Ze navigeerde daarbij knap langs alle gevaren die zo’n buitengewone reis met zich meebrengt: grote schepen, plastic vervuiling, roofdieren, spooknetten en nog veel meer obstakels. Haar reis is voor wetenschappers een geweldige kans om meer te leren over de bewegingen van onechte karetschildpadden in de oceanen. Daarnaast is haar prestatie een geweldig verhaal om te delen met het publiek.

«Het is een inspiratie voor mensen die oprecht geven om de oceaan en onze planeet. Yoshi vertegenwoordigt als het ware alle dieren,» aldus Sabrina Fossette.

Maryke Musson van het Two Oceans Aquarium is apetrots op haar protegé: «Yoshi is een kampioen. Van een klein en gewond schildpadje naar een wereldrecordhouder. Ze is een leraar, een fantastische navigator en een verhalenverteller. Wij houden van deze bijzondere schildpad en de enorme impact die haar verhaal op de wereld heeft.»

Onechte karetschildpadden

Onechte karetschildpadden zoals Yoshi zijn de meest wijdverspreide zeeschildpadden ter wereld. De schildpad komt alleen in de poolzeeën niet voor en legt enorme afstanden af om van voedselgebieden naar afzetplaatsen voor eieren te reizen. Hij kan daarbij zowel de Atlantische Oceaan als de Grote Oceaan oversteken.

Het leefgebied van onechte karetschildpadden bestaat voornamelijk uit kuststreken met ondiepe wateren. Het is een van de weinige zeeschildpadden die voornamelijk van vlees leeft en geen echte voedselspecialisatie heeft. Vooral neteldieren, kreeften en vissen worden smakelijk verorberd. Yoshi heeft nog meer dan genoeg tijd om aan land te gaan en een nest te bouwen: vrouwelijke onechte karetschildpadden zijn gemiddeld pas een jaar of 40 als ze hun eerste eieren leggen.