Wel of niet vaccineren? De discussie is door corona weer stevig opgelaaid, maar als reizende duikers waren we al gewend aan vaccinaties. Gele koorts, hepatitis A, difterie, tetanus en polio zijn veel voorkomende vaccinaties die geadviseerd worden als we verre duikstekken bezochten.

Er bestaan twee soorten vaccinaties: een gaat uit van verzwakt levend materiaal en de ander van dood materiaal. Beide zijn bedoeld om een soort oefening te zijn voor je eigen afweersysteem. Bij de meeste vaccins worden ook nog wat extra hulpstoffen, zoals aluminiumfosfaat, toegevoegd om je afweersysteem wat extra hard te laten reageren. Zoals je kunt bedenken, is de oefening met verzwakt, levend materiaal een meer realistische situatie voor je immuunsysteem. Vaak is hierbij dan ook één prik nodig om je afweersysteem goed te activeren tegen de boze vijand van buiten. Gele koorts is hiervan een goed voorbeeld, net zoals de vaccinaties tegen waterpokken, bof, mazelen en rode hond.

Bij injectie van dood materiaal wordt je afweer minder op de proef gesteld. Hierdoor is er vaak meer dan één prik nodig om je eigen immuunsysteem goed te wapenen. Omdat ons afweersysteem oefent op de echte vijand, kunnen er wel reacties ontstaan die horen bij ziek worden. Meestal zijn dit geen ernstige verschijnselen, maar je kunt je wel wat ‘grieperig’ voelen. Wat kun je dan verwachten? Milde koorts, hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid, gewrichtspijn en een ziek gevoel. Maar ook plaatselijke reacties op de prikplaats kunnen voorkomen, zwelling en roodheid zijn dan het meest voorkomend. De klachten kunnen enkele dagen duren, maar zijn in veruit de meeste gevallen weer na een dag verdwenen. Bij vaccinatie met dood materiaal kunnen na de tweede prik de klachten wat erger zijn. De oefening voor je afweersysteem is dan een herhaling. Hierdoor reageert je lichaam wat krachtiger.

Wat betekent dit voor het duiken?

Het advies is na een vaccinatie niet meteen te gaan duiken. Het is beter om enkele dagen te wachten. Waarom? Een drietal redenen zijn hiervoor van belang. Als eerste ben je gevoeliger voor klaringsproblemen; je hebt eerder een squeeze of reversed block te pakken. Als tweede ben je gevoeliger voor afkoeling. Nu weten we allemaal dat je onder water al veel sneller afkoelt (25 keer!) dan boven water. Dus nog sneller afkoelen wil je niet. En als derde ben je gevoeliger voor spierkramp. Dit kan onder water ook tot vervelende situaties aanleiding geven. Dit zijn algemeen voorkomende reacties en bij de corona-vaccinaties zijn deze niet anders.

Een hele enkele keer reageert men allergisch op een vaccinatie. Je krijgt dan gezwollen lippen, een dik gezicht en een dichtzittende keel. In de afgelopen vijf jaar zijn er in Nederland 27 miljoen vaccinaties gezet (griep en rijksvaccinatieprogramma voor kinderen). In slechts 382 gevallen is er sprake geweest van een echte allergie. Dit is dus erg weinig. Bij het gebruik van ibuprofen komen deze bijwerkingen veel meer voor (1 op de 10.000).

Kortom laat je vaccineren zodat we straks weer de mogelijkheid hebben om af te reizen naar warme, mooie duikstekken op een gezonde manier. Let er wel op dat je na je vaccinatie een aantal dagen niet gaat duiken.

Menno Gaastra, duikmedisch arts en medisch directeur DAN Europe Nederland, geeft antwoord op duikmedische vragen (redactie@duiken.nl)