De oceaan is geen SeaWorld, je hebt nooit garantie dat je iets tegenkomt.» Na ons bezoek aan Pico op de Azoren begin ik daar toch aan te twijfelen. Bultruggen, vinvissen, commom orka’s… Snorkelen tussen megascholen dolfijnen en duiken met haaien. Ik heb ze echt allemaal gezien bij deze kleine Portugese archipel in de Atlantische Oceaan. En dan onze duik met duivelsroggen… Het Portugese Pico verrast niet, Pico heeft het gewoon.
Tekst: Judith Rietveld Foto’s: René Lipmann
Een dikke vissenkop dwarrelt voor mijn masker langs. De dode ogen kijken me nietsziend aan. Een groepje trekkersvissen zwemt er als een dolle op af. Gretig happen ze naar dit kant-en-klare hapje. Maar eigenlijk is dit niet voor hen bedoeld, maar voor heel iemand anders. Mobula’s, dat is waarom we hier zijn! Ik tuur weer in het blauwe en kijk of ik misschien een grote schaduw zie. Niets. Het touw waaraan ik hang heb ik nog steeds stevig in mijn handen.
Het gouden lichaam van De duivelsrog glijden langzaam aan me voorbij. Wat zijn ze mooi…
Ik hang 5 meter onder onze boot. Loslaten doe ik onder geen beding: we kregen de waarschuwing nooit los te laten. Door de sterke stromingen hier kun je ineens richting Amerika gesleurd worden. Weer valt er een stuk vis langs me heen. Op de boot zijn ze druk bezig chum (restanten van vis) in het water te gooien om de mobula’s (ook bekend als duivelsroggen) te lokken. De trekkersvissen kunnen hun lol niet op. Eentje blijft voor mijn masker hangen en kijkt me met één oog aan. Deze schiet snel van links naar rechts, en zijn vinnetjes boven en onder zijn lijfje gaan spastisch heen en weer. Wat een grappig beest is dit zeg! Dan ontstaat er tumult onder me, er hangen namelijk nog meer duikers aan het touw. Ik kijk in de richting waar een van de duikers driftig naar wijst. Het is een hele groep duivelsroggen! Ik tel er 1,2,3… Het zijn er 8! Ze zwemmen rustig achter elkaar aan, ze passeren ons op nog geen 20 meter afstand.
Ondanks dat ze veel weg hebben van manta’s, zijn ze toch anders. Ze ogen wat stugger, dikker en minder sierlijk met hun vleugels. Zeg maar de Duitsers naast de sierlijke Parijzenaren. Maar ze zijn daarom niet minder fascinerend. Ze zweven langzaam het blauw in. Kom terug! Ik heb nog veel te weinig gezien! Ik verrek bijna mijn nek om nog een glimp op te vangen, maar hou netjes het touw vast. Dan is het weer wachten.
Circusact
De trekkersvissen voeren weer hun act op, het zijn net clowns die tussentijds het publiek vermaken voordat de echte show verdergaat. Eentje spuugt de hele tijd een stukje chum uit en hapt het weer op. Duidelijk een gevalletje van niet goed opgevoed. Een soortgenoot ziet het en vist het lekkere hapje zo voor zijn neus weg. Verwonderd kijkt de trekkervis me aan. Ze zijn totaal niet bang, eentje heeft het zelfs op de GoPro van mijn buddy Sander gemunt! Hij hapt en bijt in het kleine onderwatercameraatje en ik zie Sander lachen door zijn automaat. Dat moet vast hele leuke beelden opleveren!
De vermakelijke clown: een trekkervis
Wauw! Geelvintonijnen!
Ineens schieten alle trekkersvissen weg. Niets dan blauw blijft over. Het doet onwerkelijk aan, je ziet geen bodem, geen diepte, helemaal niets. Alleen maar blauwe leegte. Dan komen er grote, donkere schaduwen op ons af. De show is weer begonnen! De duivelsroggen dansen onze kant op, maar blijven op veilige afstand. Ze cirkelen om elkaar heen op dezelfde plek, iedereen vergaapt zich aan dit prachtige spel. Wat zijn ze mooi. Ze blijven als groep bij elkaar en vervolgen hun weg terug de diepe oceaan in.
Ik kijk naar mijn manometer en zie dat het ook tijd is om omhoog te gaan. Het water is 20 graden dus na een uur stilhangen heb ik het ook best koud. Maar niet getreurd: na onze interval mogen we terug!
Stipje in het blauwe
De Azoren zijn de meest geïsoleerde vulkanische eilanden in de Noordoost-Atlantische Oceaan en het is de enige landmassa tussen de continenten Europa en Noord-Amerika. Het is een belangrijke plek voor migrerende zeedieren: doordat de zeebodem hier ondieper ligt, is er veel voedsel te vinden. Als gevolg daarvan planten de dieren zich hier voort en groeien op in het gebied. Princess Alice Bank, waar we ons nu bevinden, ligt op 85 km afstand (3 uur varen) van het eiland Pico.
De onderzeese berg is vernoemd naar Princess Alice, destijds de naam van het expeditieschip van prins Albert I van Monaco die het ontdekte. Het hoogste punt start op 35 meter en loopt door tot 2500 meter. Diepzeestromingen botsen hier tegen elkaar waardoor er opwellende stromen ontstaan naar het wateroppervlak. De perfecte omstandigheden voor onderwaterleven! Doordat het relatief ondiep ligt, komen hier veel duivelsroggen op af en is de kans groot deze te zien tijdens duiken.
Aan boord wacht ons een heerlijke lunch. Mijn buik zit eigenlijk nog vol van het uitgebreide ontbijt dat de duikschooleigenaar Frank Wirth van Pico Sport voor ons maakte. Verse broodjes, koffie en een groot bord gebakken eieren stonden al klaar. In alle vroegte lag de luxe Reefcat op ons te wachten voor onze lange tocht naar Princess Alice Bank. Gelukkig is de boot erg comfortabel en we kunnen buiten heerlijk zitten op de zachte banken. En we hebben ons ook niet verveeld tijdens de tocht: een groepje bultruggen en een megaschool dolfijnen kruisten ons pad! Genieten. Princess Alice Bank ligt echt in de middle of nowhere. Er is hier niets dan water, water en nog eens water. Nergens is een stukje land te zien.
Het is verplicht om de lijn vast te houden.
Onder de boot hangen drie lijnen bedoeld voor de duikers. Zoals eerder gezegd moet je deze vast blijven houden, want de stromingen kunnen hier verraderlijk zijn. Je kunt een bodyclip meenemen om jezelf vast te maken aan de lijn. Ook ben je verplicht om een boeitje mee te nemen, voor het geval dat. Ik begin weer wat ongeduldig te worden, ik wil het water in! Zouden ze er nog zijn? Gelukkig geeft onze duikinstructeur het teken dat we ons weer om mogen kleden. Eindelijk!
Goud
Eenmaal onder zie ik als eerste een megaschool geelvintonijnen. Wat zijn ze groot! Met hun prachtige glimmende lijven schieten ze aan ons voorbij. Ik at al geen tonijn, maar van deze soort blijf ik ook zeker af. De trekkersvissen zijn alweer druk bezig met de chum en naarmate de duik vordert, begint het erop te lijken dat zij de enige zijn die interesse hebben in de restanten vis. Dan verschijnt er een eenzame duivelsrog uit het niets en zwemt recht op ons af. Mijn adem stokt. Kom maar, wil ik zeggen. Het gouden lichaam glijdt langzaam aan me voorbij, ik kan haar bijna aanraken. Wat is ze mooi…
Duivelsroggen hebben hun mond onder de kop en cephalische vinnen.
Ze schijnt de aandacht leuk te vinden en doet een rondje langs alle duikers. De GoPro schuwt ze niet en ook voor de camera van René wil ze graag wel even poseren. Cirkelend, dansend en zonder uit het zicht te verdwijnen, voert ze een prachtige show op. Ik geniet met volle teugen. Ze zweeft richting een touw. Gaat dit wel goed? Volgens mij ziet ze het niet! Ze botst er tegenaan, maar dan zie ik dat ze zich aan het touw schuurt! De duiker die het touw vast heeft, weet niet wat hem overkomt. Ze schurkt er twee keer tegenaan en vervolgt dan haar weg. De tanks beginnen leeg te raken en de eerste duikers zijn al bezig met hun veiligheidsstop. Maar daar is ze weer! Ze zwemt recht op René af en raakt hem zelfs even aan met haar vleugel. Dat is gelijk het laatste wat ze doet, ze verdwijnt in de diepte.
Wauw. Wat een duik. Eenmaal boven staan we met z’n allen met een grote grijns op ons gezicht. Hoelang ze er uiteindelijk was, heb ik niet bijgehouden. Volgens sommigen maar een paar minuten, ik zou zweren dat het minstens een half uur was.
Snorkelen met dolfijnen
Maar duivelsroggen zijn niet de enige grote zeedieren die voorkomen in dit gebied. Dichtbij Pico, op slechts enkele minuten varen van het eiland, houden zich ook verschillende soorten dolfijnen op. De berichten zijn veelbelovend: «Vanochtend hadden we een baitball, tonijn en een hele school dolfijnen!» vertelt Frank trots. Ik kijk hem lachend aan en hoop maar dat de dolfijnen er zo meteen nog zijn.
De Azoren stellen je eigenlijk nooit teleur. Het is alleen even afwachten wát en hoeveel je te zien krijgt.
«Oh ja, bij de whale watching trip hebben ze het ook naar hun zin gehad. In drie uur tijd zagen ze 10 potvissen formaat U-boot, een gewone orka, vinvis en een minkwalvis.» De Azoren stellen je eigenlijk nooit teleur. Het is alleen even afwachten wát en hoeveel je te zien krijgt. Van de 28 soorten walvisachtigen die hier voorkomen, worden er 18 regelmatig gezien. Hieronder vallen ook de dolfijnen. Met onze snorkelsetjes klimmen we aan boord van de RIB. Vol verwachting luister ik naar Erik die ons vandaag zal begeleiden op onze snorkeltrip met dolfijnen. Of we kunnen snorkelen? Natuurlijk kunnen we dat. Maar zo’n gekke vraag is het niet, ook niet-duikers kunnen mee met dit avontuur. De komende uren zullen we ‘op jacht’ gaan naar dolfijnen en proberen ze onder water te zien.
Eriks advies: heel langzaam het water ingaan en dan gelijk goed om je heen kijken. Het hangt er echt vanaf hoe de dolfijnen zich voelen. Zijn ze nieuwsgierig, dan komen ze naar je toe. Hebben ze geen zin, dan zijn ze ook zo weer weg. Erik is nog maar net klaar met zijn briefing of de eerste school is al gespot. Onze schipper weet precies waar hij moet zoeken en staat ook in nauw contact met de spotters aan wal, die de oceaan voor ons afspeuren. Het zijn gewone dolfijnen (Delphinus delphis). Tientallen vinnen komen om de zoveel tellen naar boven. Stralen water spuiten omhoog. Blazende geluiden. Waar ik ook kijk, alleen maar vinnen. Glanzende grijze lichamen en fel witte buiken. De school lijkt steeds groter te worden. Een babydolfijntje maakt een achterwaartse sprong. Vol ongeloof kijk ik mijn buddy aan. Mogen we zo echt meespelen in deze megaschool?
De schipper geeft het signaal wanneer we het water in mogen. Hij stuurt de boot precies zo dat we in de zwemroute van de dolfijnen terechtkomen, maar zonder ze te verstoren. Dit laatste is eigenlijk al onmogelijk, ze verstoren eerder ons: ze vinden het heerlijk om naast de boot mee te zwemmen en onder de boeg hun raarste capriolen uit te halen.
Van klein, kleurrijk tot imposant groot.
Het is er allemaal.
Honderden dolfijnen bij Pico
De deal is dat er steeds twee snorkelaars het water ingaan, en dat drie keer tijdens een tocht. Er zijn maximaal 10 snorkelaars aan boord en je hoeft echt niet bang te zijn dat als je de laatste bent, je de dolfijnen niet gaat zien. Ze blijven altijd in de buurt dus iedereen krijgt een kans. Zo voorzichtig mogelijk laat ik mij in het water glijden maar een kleine plons kan ik gewoon niet voorkomen. Nadat de belletjes zijn weggedreven, zie ik enkele dolfijnen nieuwsgierig naar me kijken.
Witte buiken, intelligente ogen. Ze hebben in vergelijking met tuimelaars best korte staarten en het ziet er daarom komisch uit hoe ze zwemmen. Zin om te spelen hebben deze niet, voordat ik het weet wuiven vele staarten me na en tuur ik in een blauwe zee waar het zicht verbazingwekkend goed is. De RIB komt alweer langszij en het klauteren aan boord gaat prima met vinnen aan. De schipper besluit dat we naar een andere school toegaan. Volgens hem zijn die dolfijnen veel speelser. Ik betwijfel of we die ooit zullen vinden maar binnen 10 minuten zijn we alweer in een enorme andere school beland.
Niet te geloven. Echt overal vinnen. Wolken water vliegen omhoog die ze door hun spuitgaten naar buiten persen. Een heerlijk geluid. De dolfijnen komen onze kant op, draaien zich op hun zij en kijken nieuwsgierig naar wat we komen doen. Hangend over de boeg tel ik zo 5 dolfijnen die met ons meezwemmen. Ze zijn zo dichtbij, als ik mijn hand zou uitsteken, zou ik ze kunnen aaien. Eentje zwemt aan het oppervlak mee, hij lijkt er zin in te hebben. Met een grote sprong bevestigt hij dat. Wat een prachtbeest! Al gauw mogen we het water weer in. Dit keer hebben we meer geluk.
Na een nog voorzichtigere plons zie ik een hele groep voor me. Twee kijken me recht aan en vragen zich waarschijnlijk af wat voor raar wezen er nu in het water ligt. Eentje is niet bang en zwemt op me af. Op nog geen meter afstand keert hij me de staart toe; zo snel als hij kwam, schiet hij ook weer terug. Wat zijn ze snel! Hij sluit zich aan bij de groep en gezamenlijk zwemmen ze verder. Het zijn er wel 50. Wauw, dit is gaaf! Ik blijf nog even in het water liggen en zie nog veel meer groepen passeren. Ze zwemmen vlak aan het oppervlak en duiken dan naar beneden, zij aan zij, spelend met elkaar.
De derde poging, tevens de laatste, laat me midden in een grote school dolfijnen belanden. Overal waar ik kijk, zwemmen ze. Niet te snel! Rustig zwemmen ze voorbij, twee lijken te paren; eentje zwemt ondersteboven onder een andere. Een babydolfijn zwemt in de schaduw van zijn mama en probeert haar bij te benen. Wat zijn het fantastische dieren. Ik tel er zo wel 30. Wauw. Met geen woorden te beschrijven, ik voel me gelukkig. Het wildlife hier op de Azoren is overdonderend, onvoorstelbaar dat dit zo dicht bij huis ligt…
Reisinfo Pico, Azoren
Met TAP Portugal vlieg je vanaf Amsterdam in 3 uur naar Lissabon en vervolgens vlieg je naar Faial of Pico. Dit duurt 2,5 uur. Vanaf Faial ben je binnen een half uur aan de overkant met de ferry.
Verblijf
Wij verbleven in het appartementen-complex Golphino, in het centrum van Madalena. Van hieruit sta je binnen twee minuten bij het duikcentrum. Gedeelde luxe badkamer met bad en douche, grote Amerikaanse keuken, ruime woonkamer en balkon. Er zijn drie tweepersoonsslaapkamers en een studio op de eerste verdieping. Meer info: www.pico-sport.com
Duikcentrum Pico Sport
Pico Sport ligt pal in de haven van het stadje Madalena. Van hieruit kun je duiken boeken met haaien, maar ook met duivelsroggen. Daarnaast worden bootduiken aangeboden waarbij je gigantische roggen kunt zien en vele soorten vis. Groupers, snappers en murenen voelen zich prima thuis in de lavatunnels en inhammen. Macroliefhebbers kunnen hier hun hart ophalen met de vele zeenaaktslakken die er te vinden zijn. Verhuur van materiaal en nitrox aanwezig. www.pico-sport.com
Reefcat
Dit luxe jacht is geheel ingericht voor duikers. Er is een groot achterdek met zitbank en houders om je duikset in te plaatsen. Er is een comfortabele kajuit en voorin nog twee slaapplekken. Wc aanwezig. Je bent altijd welkom op het bovendek waar je nog beter walvissen kunt spotten. Ook worden met deze boot whale watching trips georganiseerd. Aan boord is een satelliettelefoon en satelliettracker.
Watertemperatuur
De watertemperatuur varieert tussen 16 en 22 graden. De lage temperaturen zorgen voor goed zicht dat kan oplopen tot wel 50 meter.
Whale watching
Snorkelen tussen honderden dolfijnen of tijdens een whale watching trip vinvissen, bultruggen en andere walvissen zien? Het kan allemaal. Ideaal uitje voor de niet-duikende familieleden maar uiteraard ook voor jezelf! Garantie verzekerd: wij zijn meerdere keren mee geweest en hebben tijdens een tocht zes potvissen gezien en een vinvis!
Meer info en boekingen: whales@gmx.net
