Het ziet ernaar uit dat we de komende maanden nog even geen verre reizen kunnen maken naar tropische duikbestemmingen. Op dit moment mogen we wel lokaal duiken. Een uitgelezen moment om ons te concentreren op onderwaterfotografie in Zeeland!
Tekst en foto’s:Marco Heesbeen
Onze Zeeuwse wateren worden sowieso vaak ondergewaardeerd. Onderwaterfoto’s gemaakt in de Oosterschelde en het Grevelingenmeer kunnen net zo spectaculair en kleurrijk zijn als opnamen uit Indonesië, Malediven, Mexico of het Caribisch gebied.
De fotografische omstandigheden, zoals helderheid, kleurzweem en zweefvuil, zijn soms helaas wat minder ideaal.
Maar met de juiste hulpmiddelen en technieken kunnen we in bijna alle omstandigheden toch prachtige opnamen maken! Hoog tijd om onderwaterfotografie in Zeeland eens nader te bekijken.
Onderwaterfotografie in Zeeland, macro kan altijd
Als het zicht extreem slecht is, is dat niet het beste moment om een perfecte groothoekfoto te maken. Maar zelfs bij super slecht zicht is het vaak nog steeds mogelijk om hele fraaie macro-opnamen te maken. Onderwaterfotografie in Zeeland kan altijd.
Misschien wel de allerbelangrijkste regel bij onderwaterfotografie is ‘dichtbij’. De 1,5-meter regel is bij onderwaterfotografie zeker niet van toepassing! Hoe minder afstand tussen je camera en het onderwerp, des te minder water tussen je lens en je onderwerp.
Het water absorbeert de kleuren en vermindert het contrast. Daarnaast zorgt het zweefvuil in het water voor oplichtende deeltjes in de foto (backscatter).
Als je super dichtbij fotografeert, haal je het maximale uit het licht van je flitser en kun je kleurrijke en contrastrijke foto’s schieten. Als je camera niet zo dichtbij kan scherpstellen, dan kun je dat oplossen met een macro-voorzetlens. Die zijn er in verschillende sterktes.
«Onderwaterfoto’s in de Oosterschelde kunnen net zo spectaculair en kleurrijk zijn als opnamen uit Indonesië»
Ze vergroten het beeld en verkorten die minimale scherpstelafstand van je camera. Met een krachtige lens kan die afstand verkleind worden van 20 cm naar 4 cm!
Een macro-voorzetlens heeft ook invloed op de scherptediepte, zeg maar het gebied in je foto dat scherp is. Hoe krachtiger de lens, des te kleiner het scherpe gebied. Dat betekent dat je heel nauwkeurig moet scherpstellen.
Eén enkel scherpstelveld (spot focus) werkt daarbij het beste. Dat kun je dan precies op het belangrijkste punt richten. Bijvoorbeeld het oog van een visje, heremietkreeftje of garnaal.
De kleine scherptediepte vergt wat meer precisie en doorzettingsvermogen, maar biedt je ook de mogelijkheid om van een drukke achtergrond (met zweefvuil) af te komen.
Met behulp van de diafragma-instelling van je camera kun je de scherptediepte nog vergroten of verkleinen.
Een volledig open diafragma van bijvoorbeeld f/2.8 geeft de kleinste scherptediepte en is dus ideaal om een rustige onscherpe achtergrond te creëren.
«De 1,5-meter regel is bij onderwaterfotografie in Zeeland absoluut niet van toepassing»
Een rijkdom aan onderwerpen
De Zeeuwse wateren bieden een enorme rijkdom aan dankbare macro-onderwerpen. Denk daarbij niet alleen aan de voor de hand liggende onderwerpen zoals naaktslakjes en garnalen.
Ook op het eerste gezicht saaie, alledaagse onderwerpen zoals mossels, kreukels of oesters leveren met de juiste technieken fantastische plaatjes op. Als de omgeving druk of storend is, kun je ook met behulp van een snoot het onderwerp isoleren uit zijn omgeving.
Je belicht dan uitsluitend het onderwerp, zodat de storende achtergrond donker blijft. Zit het onderwerp op een lastige plek waar je maar moeilijk met je flitsers dichtbij kunt komen, dan biedt een fibersnoot uitkomst. Je flitser kan dan wat verder naar achter geplaatst worden.
De twee dunne fibersnoot armen kun je vervolgens gemakkelijk buigen en dicht bij het onderwerp positioneren, zodat je het toch van twee kanten kunt uitlichten. Nog even een toelichting op de snoot: dit is een accessoire voor je flitser waarmee je de lichtbundel kunt verkleinen, richten of vormen.
De Fiber Snoot Pro Dual is een speciale uitvoering waarbij gebruik gemaakt wordt van twee flexibele armen voorzien van glasvezels die het licht transporteren. Met deze opstelling krijg je heel gemakkelijk licht vanuit twee verschillende hoeken op moeilijk bereikbare plaatsen.
Onderwaterfotografie in Zeeland: Groothoek
Voor een geslaagde groothoekopname hoeft het zicht ook niet perfect te zijn. Het maakt het natuurlijk wel makkelijker, maar ook bij middelmatig zicht van twee meter is het zeker mogelijk om een fraaie goed belichte groothoekfoto te maken.
Kies je onderwerp en compositie afhankelijk van de omstandigheden. Als het zicht slechts een meter is, heeft het geen nut om te proberen een foto te maken van een duiker op vijf meter afstand.
Als jij het onderwerp niet duidelijk kunt zien, wordt het voor je camera ook onmogelijk om een contrastrijk plaatje van het model te registreren. Richt je bij dergelijke omstandigheden op een onderwerp dichtbij.
Eigenlijk weer hetzelfde advies als bij macro: dichtbij! Bij groothoekopnamen wil je vaak een relatief groot onderwerp vastleggen of een onderwerp inclusief achtergrond. Als je dichtbij bent, kan het zijn dat je maar een deel van het onderwerp in beeld krijgt.
Met behulp van een groothoeklens, vergroot je de beeldhoek van je camera en krijg je toch het gehele onderwerp in beeld. Een groothoeklens is ook zeer geschikt voor middelgrote onderwerpen.
De in het voorjaar arriverende sepia’s zijn bijvoorbeeld prachtig vast te leggen met een groothoeklens. Los als portret, maar zeker ook als koppeltje met bijbehorend tentje tijdens het afzetten van de eieren.
Ook een flinke Noordzeekrab of Oosterscheldekreeft leent zich uitstekend voor opname met een groothoeklens. Omdat de scherptediepte van een groothoeklens een stuk groter is en het onderwerp vaak ook, hoef je op de camera niet per se te kiezen voor een enkel scherpstelveld.
Voor een geslaagde groothoekopname hoeft het zicht ook niet perfect te zijn.
Domepoort
Als je een wat groter scherpstelgebied kiest, komt dat de scherpstelsnelheid meestal ten goede en maak je het jezelf ook iets makkelijker. Bij een systeem- of DSLR-camera plaats je een groothoekobjectief op je camera.
Belangrijk is daarbij dat je op het onderwaterhuis ook de bijbehorende domepoort inclusief verlengring gebruikt. De juiste combinatie van lens en poort zorgen voor een beeld zonder vignettering (donkere hoeken) en minimale rand-onscherpte.Bij compactcamera’s is het niet mogelijk om objectieven te wisselen.
Er zijn gelukkig diverse goede kwaliteit voorzetlenzen om de beeldhoek te vergroten. Er zijn zelfs lenzen die een fisheye-achtig beeld opleveren met een beeldhoek van maar liefst 150 graden! Een voordeel van voorzetlenzen is dat ze onder water gewisseld kunnen worden.
Je blijft dus heel flexibel en kunt tijdens één duik zowel macro- als groothoekopnamen maken. Het is belangrijk om onder water eenmalig de voorzetlens te verwijderen en weer te bevestigen. Anders bestaat de kans dat enkele luchtbelletjes blijven ‘plakken’ tussen de poort van je onderwaterhuis en de lens, die je later terugziet op je foto’s.
Onderwaterfotografie in Zeeland, gebruik flitser
Bijna altijd zul je ook gebruik willen maken van flitslicht. Soms is er op diepte bijna helemaal geen licht, maar ook bij aanwezig omgevingslicht zul je vaak willen flitsen.
Met behulp van het flitslicht kun je details ophelderen of benadrukken, kleur toevoegen en contrasten versterken.
Zeker bij groothoekopnamen zijn wat langere flitsarmen gewenst voor de ideale positie van je flitsers. Het is belangrijk om de flitsers zo te positioneren en te richten, dat het gebied tussen de lens en je onderwerp NIET belicht wordt.
«Volledige bewegingsvrijheid en stabiele armen zijn echt cruciaal voor het maken van het per-fecte plaatje»
Zo wordt het zweefvuil in het water in dat gebied niet belicht en wordt het niet zichtbaar op je foto. In de ideale opstelling laat je de twee lichtbundels samenkomen bij je onderwerp.
Om te voorkomen dat het gebied aan de buitenkanten onnodig belicht wordt, kun je de lichtstraal van je flitsers afkappen of verkleinen middels snoots. Bij dit soort opnamen gebruik je vaak de grootste opening van de snoot om voldoende belichtingshoek over te houden.
Als je de omgeving wilt belichten met bestaand licht en juist een detail eruit wilt laten springen, kies dan voor een opzetstuk met een kleine opening om een hele gerichte lichtbundel te krijgen.
Onderwaterfotografie in Zeeland: Fisheye
Als de beeldhoek extreem groot wordt, spreken we van fisheye. De kenmerkende vervorming is met name aan de randen duidelijk zichtbaar.
Bij foto’s op land soms storend en ongewenst, maar bij onderwaterfoto’s zorgt het juist heel vaak voor indrukwekkende krachtige opnamen. Als je niet houdt van deze vervorming (bijvoorbeeld bij modelfotografie) maar wel een zeer grote beeldhoek nodig hebt, kies dan voor een zogenaamde lineaire ultra groothoeklens.
Met een fisheye kun je talloze onderwerpen geweldig fotograferen.
Vanwege de extreem grote beeldhoek kun je hele grote onderwerpen van zeer dichtbij toch volledig in beeld brengen. De korte afstand heeft natuurlijk weer dezelfde belangrijke voordelen als bij de eerder beschreven vormen van fotografie.
De scherptediepte bij een fisheye-lens is zo groot dat je prima kunt kiezen voor handmatig scherpstellen. Als je dat eenmalig doet op een onderwerp op ongeveer de gewenste afstand, kun je vervolgens probleemloos fotograferen zonder opnieuw scherp te stellen.
Zo heb je ook geen last van een trage autofocus of een ongewenste scherpstelling op een toevallig voorbijkomend stukje zweefvuil.
Een fisheye-lens verkleint het onderwerp enorm, dus de hele kleine flora en fauna valt af. Maar er zijn talloze onderwerpen die je geweldig kunt fotograferen met een fisheye.
Denk bijvoorbeeld aan mosselhangculturen, kwallen, zwermen aasgarnalen, scholen vis, structuren als steigers en gemalen en natuurlijk rif-overzichten. Ook bij fisheye-fotografie zijn wat langere flitsarmen handig.
Egale belichting
Door de flitsers wat verder weg te positioneren voorkom je niet alleen zweefvuil, maar zorg je ook voor een meer egale belichting. Als de flitsers te dichtbij staan, ontstaat een duidelijke lichtvlek (concentratie van licht) in de buurt van de flitsers.
Soms werkt het beter om de flitsers verder naar achteren te plaatsen dan opzij. Zo creëer je toch de benodigde afstand, maar voorkom je onderbelichting in het midden. Met behulp van dome diffusers kun je de lichtverdeling ook verbeteren.
Het licht wordt dan nog meer verspreid, zachter en egaler, waardoor ook zweefvuil minder opvalt. Een noemenswaardige aparte soort fisheye-voorzetlens is de Micro Fisheye lens. Dit is eigenlijk een macro- en fisheye-voorzetlens gecombineerd.
Met deze lens kun je een macro-onderwerp nagenoeg beeldvullend fotograferen en daarbij toch ook de omgeving meenemen in de opname. Het levert unieke beelden op en door de zeer korte scherpstelafstand is deze vorm van fotografie ook mogelijk in zeer uitdagende omstandigheden.
Ga lekker aan de slag met onderwaterfotografie in Zeeland en geniet van al het moois dat de Zeeuwse wateren ons te bieden hebben!
