Het is nacht. We stommelen met een grote houten kist over het strand, op zoek naar schildpadden. Plots is er reuring. «Lights off!» Iedereen is doodstil; we staan midden op een vers spoor. Ik zie iets bewegen op een zandhoop en waarschuw Robbert. Voorzichtig kruipt hij in de richting van de nietsvermoedende schildpad. Lees hier ons tweede deel over schildpadden bescherming op Bonaire.

Jonge schildpadden

«Kijk, daar zie je de jonge schildpadjes.» Hij wijst in de richting van de zee. «Ze komen even lucht happen en duiken dan weer naar de bodem om verder te eten.» Ik volg zijn vinger en zie inderdaad nu en dan een kopje boven het wateroppervlak uitsteken. Potjandorie, waar waren die beesten gister?

Even verderop laat Funchi zich op zijn knieën vallen en begint te graven. Voor mij is het een compleet willekeurige plek in het zand, maar hij weet vrij zeker dat hier een nest zit. Hij krijgt gelijk: in de ongeveer een meter diepe kuil stuit hij plots op eierschalen. Het nest is uitgekomen, de  dikkopschildpadjes zijn naar zee vertrokken. Kevin telt de resten en komt op 84 eieren in totaal, waarvan 12 onbevrucht. Dat is niet veel voor een zeeschildpad, waarschijnlijk was de moeder nog jong.

Gegevens worden verzameld door Kevin en op een kladpapiertje geschreven door Red.

Vlug pakt Red een verfrommeld papiertje en schrijft de gegevens op die Kevin aan haar doorgeeft. Funchi laat zien hoe het kon dat hij zo zeker was van zijn zaak: er hangt een blauw lintje aan een tak. Toen hij het nest ongeveer twee maanden geleden ontdekte, hing hij het merkteken in een struik en schreef op waar het nest zich bevond. Langs de hele kustlijn staan paaltjes met een nummer die helpen de locatie te duiden.

Maar hoe vind je nu zo’n nest? «Een geoefend oog doet wonderen», legt onze gastheer uit. «Je ziet aan de sporen die de schildpad achterlaat meestal wel waar je ongeveer moet zijn. Bovendien heeft een schildpad ongeveer een meter diep zand nodig. Als er veel wortels in het zand steken, lukt het haar nooit dat gat te graven. Daar hoeven wij dus niet te zoeken.»

Als het lege nest weer netjes is toegedekt en het blauwe lint verwijderd, vervolgen we onze tocht langs het strand. Onderweg komen we nog verschillende lintjes tegen, waarbij Kevin en Red in hun aantekeningen kijken om te checken of de eieren mogelijk al zijn uitgekomen. Is dit het geval, dan graven ze het nest uit, zo niet, dan laten ze de schildpadjes met rust. Ook kijken we allemaal goed rond of we verse schildpadsporen zien.

Het spoor van een karetschildpad, deze soort zoekt het liefst een plekje meer landinwaarts.

Babyboom van schildpadjes

Terwijl Funchi en Red het volgende nest uitgraven, kijk ik nog eens goed om me heen. Wat een paradijsje eigenlijk. Als ik een moederschildpad was, wist ik het ook wel. Helderblauw water, een fijn zonnetje en prachtig witzand om mijn kroost veilig in op te bergen. Dan hoor ik Red schreeuwen. Ik draai me verschrikt om, wat is er gebeurd? Dan is het mijn beurt een gil te slaken. Red houdt een ieniemienie-klein schildpadje op haar hand en reikt het mij aan. Het dappere wezentje krabbelt
als een gek voorwaarts, instinctief zoekend naar de zee. Het kriebelt in mijn handpalm. Ik waarschuw René, die op zijn gemak foto’s ligt te maken van een strandkrab. Als hij dit schatje ziet, is hij die gelijk vergeten.

Meestal zijn de laatste eieren die de schildpad werpt onbevrucht. Die liggen dus bovenop.

Dan dringt pas tot me door waar dit diertje vandaan komt… Ik kijk achterom en zie drie grijnzende gezichten: Kevin en Red hebben, met Funchi’s goedkeuring, een heel nest zojuist uitgekomen schildpadjes uitgegraven! Ik kijk in het gat en zie alleen maar krioelende zwarte schildjes. Broertjes en zusjes buitelen over elkaar heen en proberen langs de rand van het nest omhoog te klimmen. Eentje heeft zelfs nog een eierschaal op zijn kopje… Wat ongelooflijk gaaf! Sommige mensen staan al vijf jaar op een wachtlijst, wij gaan één keer mee en bingo! Het hele spul kruipt veel sneller dan je van babyschildpadjes zou verwachten uit het nest en rent richting zee. Het strand is werkelijk bezaaid met schildpadjes. Ze kijken niet op of om en René heeft zijn handen vol om de kleine ukkies fatsoenlijk op de foto te krijgen. Wat een ervaring, dit had ik nooit verwacht!

Hallo wereld! Hallo ukkie!

Patrouilleren over het strand

Maar Mabel heeft nog meer verrassingen voor ons in petto. Een dag later krijgen we een berichtje met de vraag of we mee willen om een volwassen schildpad te ‘taggen’. In dit geval betekent het een zender aanbrengen op de rug van een nestende schildpad, zodat via de satelliet haar migratie gevolgd kan worden. Zo probeert de STCB erachter te komen waar haar ‘foraging grounds’ zijn, de plek waar de schildpad opgroeide en buiten het paarseizoen verblijft.

Deze gebieden liggen meestal honderden kilometers van Bonaire af. De aanschaf van zo’n zender en het opvangen van de signalen is een kostbare aangelegenheid, in totaal kost dit 4000 dollar. Daarom worden er hooguit twee zenders per jaar geplaatst. En dan maar hopen dat het ding op zijn plek blijft, niet kapot gaat en dat de dragende schildpad gedurende zijn trek niets overkomt. Maar natuurlijk willen we helpen bij deze klus, dus steken we die avond opnieuw over naar Klein Bonaire, ditmaal met Mabel, haar partner Robert, drie vrijwilligers waaronder Kevin en ons aan boord.

De bedoeling is dat we in kleine groepjes langs het strand patrouilleren, op zoek naar een nestende schildpad. Vanzelfsprekend zijn we niet zomaar op een willekeurige avond op zoek. Precies twee weken geleden heeft een schildpad een nest gelegd en de kans is groot dat ze vanavond of morgenavond nogmaals aan land komt om een nieuw nest te leggen.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Eenmaal aan land zetten we onze tassen met eten in een van de schaduwhutjes neer. Daarna splitsen we ons op: René, Robbert en ik gaan linksaf, Mabel en de rest rechts. Het andere groepje moet eerst nog een eind lopen om de grote, houten kooi te halen die aan de andere kant van het eiland staat.Er waren er ooit twee, maar vandalen hebben er een gesloopt. Toch is dit loodzware geval noodzakelijk om de operatie te laten slagen. De schildpad moet nadat ze haar nest heeft gelegd (dus niet tijdens of ervoor) hierin worden gezet, zodat de zender op haar schild geplakt kan worden. Daarna moet de speciale lijm enkele uren drogen alvorens het dier weer los te laten.

Verse schildpadsporen 

Het is donker en de maan bestaat vanavond slechts uit een kleine sikkel. Gelukkig licht het witte zand duidelijk op en zijn daardoor rotsen en struiken vrij goed zichtbaar. We lopen langs de waterlijn, op zoek naar verse schildpadsporen.

Al na vijf minuten lopen zien we omgewoeld zand, hier is duidelijk iets of iemand overheen geschoven. Gaat het zo makkelijk? Helaas, Robert bekijkt het nauwkeurig en constateert dat dit een oud spoor is zonder nest. Het kan dus goed zijn dat de bewuste schildpad gisteravond al een poging heeft gedaan een nest te graven, maar dat ze geen geschikte plek kon vinden. In dat geval is de kans groot dat ze vanavond terugkomt.

We lopen verder, maar ontdekken verder niets opvallends. Na een poosje wachten aan het einde van het strand (een schildpad heeft drie kwartier nodig voor het leggen van haar eieren) lopen we weer terug naar de schaduwhutjes. Niets gezien. We lopen Mabel tegemoet en kijken ondertussen goed rond. Spannend, om zo in het donker op schildpaddenjacht te zijn! Ieder bosje, elke rots lijkt te bewegen.

Uiteindelijk lukt het toch om de zender te plaatsen. Als de lijm goed droog is, mag deze karetschildpad terug naar zee.

Halverwege onze patrouille lopen we Mabel en consorten tegen het lijf, inclusief de nauwelijks te tillen houten box. Met zijn allen hobbelen we terug, in onszelf hopend dat de schildpad snel verschijnt. «Lights off!» klinkt Robert plotseling streng. We zetten de kooi neer en zijn muisstil. We staan op een vers spoor! En ja, daar zie ik iets bewegen. Robert kruipt voorzichtig naderbij, maar na twee bloedstollende minuten besluit de schildpad toch dat dit geen goede plek is voor een nest. Ze trekt zich terug en verdwijnt in zee. En hoewel de verleiding groot is, laten we haar gaan: eerst eieren leggen, dan zender plaatsen.

De volgende uren gebeurt er weinig bijzonders. We lopen onze rondes en liggen tussen de bedrijven door op een rij naar de sterren te kijken. Uiteindelijk loopt het tegen half één en besluiten we voor de laatste keer het strand af te lopen. Als de schildpad nu nog niet aan land is gekomen, is de kans klein dat ze het vannacht nog doet. We staan op en gaan ieder ons weegs, maar al na een minuut slaan we zo zachtjes mogelijk alarm. Op slechts vijftig meter van ons strandbed snuffelt een schildpad rond. Ik hoor haar bewegingen in de bosjes, ik houd mijn adem in! Heel voorzichtig tijgeren we door het zand in de richting van het geluid, de schildpad laat zich niet afleiden en gaat gewoon door met het zoeken van een geschikte nestelplek.

Mijn hart gaat tekeer, ik lig gewoon in het zand te kijken naar een nestelende schildpad! Zou ze nu echt… Maar helaas, ook dit keer trekt de schildpad zich terug. Dat betekent voor ons weer uren wachten voor ze weer aan land komt, als ze weer aan land komt. Een van de vrijwilligers beslist om het niet langer af te wachten en ook wij besluiten terug te gaan naar Bonaire. Het is inmiddels ruim over enen en morgenochtend heel vroeg hebben we afspraken waar we niet onderuit kunnen. Balen!

Blauw vinmerk – Veel schildpadden worden door de STCB gemerkt. Op deze manier proberen de onderzoekers zicht te krijgen op hun aantal, leefgebied en gezondheid.

Lees hier het eerste deel van ons avontuur op Klein Bonaire!

Bekijk ook:

• Snorkelen tussen stalactieten op Bonaire
• De geheimen grotten van Bonaire
• De Fish ID Specialty – vissenkennis bijspijkeren
• Alles over Bonaire – Praktische informatie
• Klein Bonaire – Snorkelen en meer
• Mangroves, de wouden van de oceaan
• Bewoners van Bonaire
• Red Slave Bonaire
• Ocean clean-up dive Bonaire
• Geruisloos vliegen onder water op Bonaire
• Bonaires Ghost wreck – De Mairi Bhan
• Oostkust, de wilde kant van Bonaire
• Hilma Hooker, gaaf wrak op Bonaire
• Schildpadden bescherming op Bonaire