Al eeuwen staat de roze vleugelhoorn op het menu van vele Bonairianen. En dat ze wel pap lusten van deze ‘karko’ is te zien aan de schrikbarende afname van de populatie. Om te voorkomen dat de soort helemaal verdwijnt, werd het Conch Restoration Project in het leven geroepen.

De kust bij Lac Cai wordt geflankeerd door enorme bergen met karko’s.

Tientallen witte bergen met stenen liggen langs de kustlijn van Lac Cai. Wanneer je dichterbij komt, zie je dat het geen stenen zijn, maar schelpen. En wat voor schelpen. De één is nog groter dan de ander.  Sommige zelfs meer dan 30 centimeter! Het zijn de huizen van de roze vleugelhoorn (Strombus gigas), het grootste slakachtige weekdier van de vleugelhoornsoort dat in ondiepe wateren leeft.

Lac Cai is een strandje met een klein café en biedt toegang tot Lac Bay, een azuurblauwe binnenbaai van Bonaire. We treffen STINAPA marien bioloog Sabine Engel onder een klein afdak waar ze naast een  lokale visser zit. Zij onderzocht afgelopen jaren de populatie van de roze vleugelhoorn in Lac Bay. Sabine vertelt: «De roze vleugelhoorn, of karko zoals we hem hier noemen, is een bedreigde soort op Bonaire.

Lac Bay was een populaire plek om op de roze vleugelhoorn te vissen.

Deze zeeslak wordt al heel lang door de Bonairianen gegeten als vervanger van duur vlees. Lac Bay biedt de perfecte omstandigheden voor de karko want het water is warm, ondiep en er is veel zeegras. Daarom was het een populaire spot om op de karko te vissen. In de jaren 90 groeide de vraag naar het vlees van de slak snel omdat de Bonairiaanse populatie steeds groter werd, net zoals het aantal toeristen dat het eiland bezocht.

Anderen lezen ook:  Hilma Hooker

De karko stond op het menu in de restaurants en de schelp werd als souvenir verkocht. Enorme hoeveelheden werden hier naar boven gehaald. In die tijd aten Bonairianen duizenden kilo’s karkovlees!» Het is daarom niet zo gek dat het aantal roze vleugelhoornslakken de afgelopen decennia schrikbarend achteruit is gegaan. «Om te voorkomen dat de karko helemaal zou verdwijnen, werd in 2005 een totaal vangverbod ingesteld op Bonaire.

Helaas maakte dit niet veel verschil: er was weinig controle en vissers negeerden het verbod. Ze haalden de ene na de andere karko boven water,» vertelt Sabine terneergeslagen.

Sabine speurt naar de roze vleugelhoorn.

Hulp voor de slak

We mogen mee aan boord van het vissersbootje, Sabine wil wat checks uitvoeren bij de karko’s en er ons eentje laten zien. Ze vertelt dat in 2010 het aantal volwassen exemplaren van de vleugelhoorns een kritisch aantal bereikte. Er moest echt iets gebeuren, anders was de karko letterlijk ten dode opgeschreven.

De Nationale Postcode Loterij bood hulp: «Dankzij een driejarig initiatief ‘What if we change’ kreeg  STINAPA Bonaire een fonds van IUCN Nederland om het Conch Restoration Project in het leven te roepen. Het doel was om de populatie te beschermen en te herstellen.» Vooral om bewustwording bij volwassenen en kinderen te creëren stond hoog op het lijstje.

Daarnaast was wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk. Meer dan 4800 individuele karko’s kregen een genummerd merkje. Hierdoor kon de groei, populatiegrootte, distributie, leeftijd en migratie worden vastgesteld. Ook bekeken onderzoekers de habitats in de baai. Vissers maakten de kanalen bij de mangroven schoon zodat het water beter kon doorstromen en ook werden lijnen gelegd langs de kust waar zeegras groeit, zodat strandgangers het niet vertrappen.

Anderen lezen ook:  Snorkelen tussen stalactieten op Bonaire

De controle is sterk aangescherpt: er is nu een parkranger voor Lac Bay en STINAPA marine parkrangers patrouilleren regelmatig. In het team werken ook twee lokale vissers, zij zijn belangrijke ambassadeurs voor de lokale bevolking.

Sabine toont ons een van haar ‘lievelingen’.

Resultaten

Na een klein stukje varen duikt Sabine het water in. Onder ons zien we zeegras zachtjes heen en weer wiegen. Het is even zoeken, maar ze komt boven met een flinke karko. Ze laat hem aan ons zien, bekijkt hoe hij eruitziet en brengt hem daarna snel weer terug waar hij thuishoort. Eenmaal aan boord schrijft ze enkele gegevens op.

«In drie jaar logen de resultaten er niet om. Geschat wordt dat in Lac Bay per hectare 260 tot 500 karko’s kunnen leven. Hieruit kunnen we concluderen dat er een populatie van tienduizenden slakken in Lac zou kunnen leven. Dit geeft een sterke indicatie hoe overbevist de baai is met de weinig overgebleven exemplaren!» verklaart Sabine.

Een onverwachte ontdekking was een invasieve soort zeegras dat zeer waarschijnlijk impact heeft op de populatie van zeeslakken, net zoals de mangroven die steeds meer richting zee trekken en het leefgebied verkleinen. Een lichtpuntje is het aantal juveniele karko’s; er wordt hard gewerkt aan het nageslacht en de omstandigheden om te groeien zijn perfect.

Er is strikte controle op de import van de slak en de verkoop in restaurants wordt gemonitord. Als souvenir wordt de schelp nog maar nauwelijks aangeboden. Sabine en René duiken meerdere malen onder. De karko’s zijn verlegen, maar eentje durft toch vanuit zijn schelp naar buiten te spieken.

De karko’s zijn verlegen, maar eentje durft toch vanuit zijn schelp naar buiten te spieken.

Wanneer we terug varen verklaart Sabine: «Het project is nu ten einde, maar de controle gaat gewoon door. De strenge toezichthouding heeft al enig succes geboekt. Een grote meerderheid van de vissers zag eindelijk in dat de populatie moet groeien en vissen nu niet meer in het gebied. Een koraalvis gebruikt een lege schelp van een karko als schuilplaats tegen roofvissen.

Anderen lezen ook:  Coral Explorers Week bij Papua Explorers

Wanneer de populatie is aangesterkt, zou er in de toekomst op een duurzame manier gevist kunnen worden. Helaas is er nog steeds een kleine groep vissers die 200 tot 300 slakken per maand naar boven haalt. Hiervan is een groot deel juveniel, waardoor de populatie dus niet de kans krijgt om te groeien.

Op dit moment is er nog lang geen sprake van mogelijkheden voor duurzame visserij, want de dichtheid van karko’s moet minimaal 80 stuks per hectare zijn. Daar zitten we nog lang niet op…» Omdat de illegale visserij ongegeneerd doorgaat, is het maar de vraag of er ooit duurzaam gevist kan worden – en of de karko zal overleven.

Een koraalvis gebruikt een lege schelp van een karko als schuilplaats tegen roofvissen.

 

Bekijk ook: