Een bord gevuld met schildpaddenvlees was geen rare verschijning op tafel in de familie van Funchi. Maar sinds 2003 zet hij zich juist in voor de bescherming van deze dieren. Hij is werkzaam bij de Sea Turtle Conservation Bonaire en controleert in het broedseizoen dagelijks de nesten. Wij gaan een dagje met hem mee.
«Schildpadden zijn heel kieskeurig in waar ze hun nest maken»
Het is vroeg in de ochtend als we langs de kust rijden naar Pink Beach. De gele stenen met de namen van de duikstekken markeren onze route. We hebben afgesproken met Gielmon, alias ‘Funchi’, die al vele jaren veldranger is bij het Sea Turtle Conservation Bonaire (STCB). Daar is het! Het strandje is verlaten, hij zal zo wel komen.
Het is een schitterend strand, wit zand knispert tussen mijn tenen en de palmbomen bewegen mee in de wind. Dan parkeert een pick-up naast onze truck en ontmoeten we Funchi in levenden lijve. Je zou hem geen 63 geven, de levensenergie spat van hem af en hij oogt superfit. Zou dat door de vele buitenlucht komen? En door zijn werk met de schildpadden? Dat hij niet om een praatje verlegen zit, blijkt al snel.
Het is geweldig om zijn verhalen te horen. «Ik ben bij de zee groot gebracht. Al op jonge leeftijd leerde ik zwemmen en freediven. Het freediven leerden we zelf, dit ontstond door de cruiseschepen die het eiland bezochten. De passagiers verloren altijd wel wat, dit doken we dan op. Gemotiveerd door bijvoorbeeld geld dat op diepte lag, leerden we onze adem te controleren.»
Gielmon, alias ‘Funchi’, is al vele jaren veldranger bij het Sea Turtle Conservation Bonaire (STCB).
Broodje schildpad
In 1988 startte Funchi met duiken en heeft hij zijn brevet gehaald. Hij moest alleen later helaas stoppen door een gebroken heup. Hij moest juist veel gaan bewegen, dus startte hij weer met freediven. Wel honderd keer per dag dook hij naar beneden, kon vijf minuten onder water blijven en naar 33 meter diepte duiken. In 2003 stond ineens STINAPA op de stoep, waarbij Funchi beschuldigd werd van het consumeren van schildpadden.
«Mijn vader at ze, maar ik niet meer. Het was een onjuiste beschuldiging. Ik moet eerlijk bekennen dat ik ze wel gegeten heb toen ik klein was… Toen dat eenmaal uit de lucht was, vroeg STINAPA of ik als beschermer aan de slag wilde bij STCB. Ik dacht: waarom ook niet?» vertelt Funchi. Zijn visie over schildpadden is sindsdien helemaal veranderd.
Een schildpad eten? Hij moet er niet meer aan denken: «Ik zou het nooit meer door mijn keel kunnen krijgen. Ja, het is lekker, maar als ik de geur zou ruiken, zou ik al moeten overgeven.» Voor hem was het een omslagpunt. Tegenwoordig ziet hij de schildpadden als zijn familie. «Als je 20 jaar met iemand leeft of woont, wordt hij of zij onderdeel van je. Het wordt echt familie.»
40 nesten
Sea Turtle Conservation Bonaire heeft als doel te zorgen voor de bescherming en het herstel van de populaties zeeschildpadden van Bonaire in hun hele verspreidingsgebied. Funchi: «Vroeger waren er van één schildpaddensoort honderden exemplaren. Zo moest Columbus ze met stokken wegduwen toen hij hier aan land ging. Maar liefst 300.000 groene schildpadden leefden hier! Daarvan is slechts 10% over…»
Als veldranger heeft Funchi een belangrijke taak: de stranden controleren op nesten en indien een nest gevonden wordt, deze monitoren. «Pink Beach was een van de mooiste stranden van de Antillen. Het is een zandstrand en de palmbomen en vegetatie is schitterend. Het strand was eerst roze, maar dat is allemaal weggespoeld door orkanen Lenny en Omar. Het is nog steeds een schitterend strand en per jaar vinden we hier tientallen nesten.
In totaal kan het aantal nesten oplopen tot 40 in het zuiden. Het hangt ook echt af van de seizoenen. Het broedseizoen begint in mei en loopt tot januari. Op dit moment hebben we maar drie nesten, dat is dus wel vrij slow. Maar ik heb goede hoop dat er nog veel meer volgen,» aldus Funchi.
In het zuiden kan het aantal nesten oplopen tot 40.
Kieskeurig
«Laten we nesten gaan zoeken!» roept Funchi enthousiast. Waar we op moeten letten, zijn een aantal zaken. Zo dien je eerst te kijken waar de branding voor het laatst is geëindigd. Vanaf daar kijk je of er sporen zijn, zowel vanuit de zee als weer terug. «We hebben ook wel eens sporen gevonden die enkel het land op gingen en niet naar zee. Je kan wel bedenken wat er gebeurd is,» zegt Funchi triest.
De twee soorten schildpadden die hun eieren leggen op de stranden, zijn de karetschildpad en de loggerhead. De karet houdt van beschutte plekken, terwijl de loggerhead niet ver gaat. Dit komt ook door zijn zware gewicht. Rondom Bonaire leven tien loggerheads. Gezien het lage aantal, is het dus uiterst noodzakelijk dat ze beschermd worden. De beach survey die Funchi uitvoert, bestaat uit het zoeken en controleren van nesten en of de schildpad veilig is teruggekeerd in het water.
Geen sporen
Funchi kijkt met zijn arendsogen langs de kust. Ik staar mee. Ik zie helaas geen sporen. «Hier is niks, laten we doorrijden naar het volgende strand!» In konvooi rijden we naar het strand verderop, waar hij plots bij een struik blijft staan. Funchi bukt, en wijst op gebroken takken. «Kijk, deze zijn aan de onderkant beschadigd. Dit kan duiden op een schildpad, die hieronder is gekropen en met zijn schild de takjes heeft afgebroken,» legt hij uit. Hij gaat op zijn knieën zitten en toont ons eerst hoe een schildpad graaft en zijn eieren afzet.
Met zijn handen maakt hij schuivende bewegingen over het zand. «Ze maakt eerst een kuiltje met haar achtervinnen. Dan raakt ze in een trance. Steeds komen er twee eieren uit, soms drie. Met maximaal 200 eieren vult ze het nest. Met haar voorste vinnen bedekt ze dan alle eieren en ontstaat een soort krater.
Daarna gaat ze terug naar zee.» Funchi begint voorzichtig te graven om te checken of hier een schildpaddennest ligt. Hij graaft diep, zijn elleboog verdwijnt in het zand. Hij gaat heel systematisch te werk. «Schildpadden zijn niet snel tevreden.
Soms vind ik een spoor van wel 300 meter met allemaal gaten. Ze zoeken echt de juiste plek, het moet wel goed zijn,» aldus Funchi. Na 10 minuten stopt hij met graven. Dit was duidelijk een kieskeurige schildpad: ze was hier geweest, maar vond de plek niet goed genoeg. Waar ze dan een nest heeft gemaakt, is helaas niet vast te stellen. Verder staan er geen sporen in het zand…
Systematisch, maar voorzichtig, graaft Funchi in het zand. Zouden hier eieren liggen?
300.000 dollar boete
In zijn rol als veldranger heeft Funchi een groot voordeel omdat hij geboren en getogen is op Bonaire. Lokale bewoners respecteren wat hij zegt. Helaas wordt er toch nog veel gestroopt. Funchi: «Het blijft wel lastig hoor, als we een stroper betrappen. Want ik ben van het eiland en het kan een hele goede bekende zijn of familielid. Deze krijgt dan een waarschuwing. De boete op stropen is een gevangenisstraf van twee jaar of 300.000 dollar.»
Ook de kitesurfers vormen een bedreiging voor de schildpadden. Zeker omdat het kitestrand zich midden in een belangrijk broedgebied bevindt. «Elke schildpad die we niet kunnen beschermen, is een tegenslag. Het duurt heel lang voordat ze volwassen zijn, dat is pas na 20 jaar.
De eerste vijf jaar drijven ze alleen in de open oceaan, daarna gaan ze pas richting land. Alle soorten schildpadden hebben weer een ander dieet. Zo eet de karetschildpad sponzen, zeekomkommers en zachte koralen. De loggerhead eet conch, kreeften en krabben. De groene zeeschildpad kwallen en zeegras,» vertelt Funchi.
Researchonderzoek Sea Turtle Conservation
Meerdere schildpadden hebben een transmitter gekregen als onderdeel van een researchonderzoek. De schildpadden zijn op Bonaire geboren, maar gaan allemaal richting Mexico. Dit komt omdat de stroming die kant opgaat. Funchi: «De schildpadden krijgen geen tag meer, want die zijn gevaarlijk. Ze kunnen ermee verstrikt raken in een lijn. De transmitters doen hun werk goed, zo hebben we de route van loggerhead ‘Extra’ kunnen vastleggen.
Deze schildpad zwom van Washington Slagbaai naar Willemstad. Hij werd heel vaak gezien, vandaar de naam Extra. Als je hem ziet, dan denk je echt: wauw. Hij heeft een megadikke kop en weegt over de 100 kilo!»
Maar liefst 300.000 groene schildpadden leefden op Bonaire. Daarvan is slechts 10% over…
Schildpad met trimproblemen
Op de vraag of Funchi een ‘lievelingsschildpad’ had, hoeft hij niet lang na te denken. «Drie jaar geleden hebben we een groene zeeschildpad gered die problemen had met zijn buoyancy. Hij kon enkel blijven drijven. Natuurlijk is het dan de vraag: laten we de natuur zelf beslissen of helpen we het dier.
We kozen voor het laatste. Hij kreeg een plekje in een grote badkuip, waar we gingen testen met gewichten aan zijn schild. Deze hadden we vastgezet met straps. Steeds deden we ietsje meer gewicht erbij, tot het perfect was. Dit was zo rond de drie kilo aan gewicht. Bij Lac zijn we gaan oefenen om te zien of hij zelfstandig kon zwemmen en eten. Hij had een lijntje om gekregen, anders raakten we hem kwijt. Het duurde twee maanden voordat hij zelf kon duiken. Uiteindelijk hebben we hem losgelaten in Lac Bay. Ik krijg er nog steeds kippenvel van, wat een bijzonder moment was dat…»
Geen nest ontdekt
Door een druk programma, moeten we helaas al afscheid nemen van Funchi. Helaas hebben we geen nest gevonden. Mocht hij een nest vinden, dan wordt deze gemarkeerd en iedere dag gemonitord. Wanneer de eieren zijn uitgekomen, checken de veldrangers of alle eieren zijn uitgekomen. Soms blijven enkele verborgen liggen onder het zand, die graven zij dan uit zodat de jonge schildpadjes alsnog richting zee kunnen.
Hij is inmiddels in zijn pick-up gesprongen en zal nog enkele stranden verderop controleren. Fantastisch om te zien met hoeveel passie en toewijding hij zijn job uitvoert. De schildpadden van Bonaire hadden het met hem naar mijn idee niet beter kunnen treffen…
Waar vind je de schildpadden van Bonaire?
Op Bonaire leven drie van de zeven soorten zeeschildpadden. De groene en karetschildpad kun je het hele jaar door zien, de loggerhead alleen in het broedseizoen.
Broedseizoen
De enige keer dat zeeschildpadden van Bonaire aan land komen, is wanneer ze hun eieren gaan leggen. De dieren leggen vaak vele duizenden kilometers af om terug te keren naar hun geboortestrand. In de eerste weken zoeken de mannetjes en vrouwtjes elkaar op en gaan paren. Vanaf april tot en met december gaan de vrouwtjes aan land om hun eieren af te zetten. Het maximaal aantal eieren loopt op tot 200. Wanneer ze klaar is, keert ze terug naar zee. Na ongeveer 60 dagen komen de eieren allemaal tegelijk uit. De babyschildpadjes rennen dan naar de zee, waarbij veel gevaar op de loer ligt zoals krabben, vissen en vogels.
Aantal nesten
Karetschildpadden maken de meeste nesten op het eiland met 50 stuks. Groene en loggerheads maken minder nesten, zo rond de 20 per soort. De meeste nesten zijn te vinden langs de noordoostkust van Klein Bonaire, bij No Name Beach. Dit is beschermd gebied.
Hotpots
Zeeschildpadden zie je vaak in de ondiepere wateren waar ze rusten en eten. Enkele hotspots zijn Ebo’s Reef, Andrea II en Karpata.
Website: www.bonaireturtles.org
